path: root/tde-i18n-pl/docs/tdebase/khelpcenter/quickstart/index.docbook

<?xml version="1.0" ?>
<!DOCTYPE book PUBLIC "-//KDE//DTD DocBook XML V4.2-Based Variant V1.1//EN" 
"dtd/kdex.dtd" [
  <!ENTITY kappname "&kde; Quick Start Guide">
  <!ENTITY package "tdebase">
  <!ENTITY % addindex "IGNORE">
  <!ENTITY % Polish "INCLUDE"> <!-- change language only here -->
]>

<book lang="&language;">
<bookinfo>
	
<title>Wprowadzenie do &kde;</title>

<authorgroup>

<author>
<surname>Zespół &kde;</surname>
</author>
<othercredit role="translator"><firstname>Marcin</firstname><surname>Kocur</surname><affiliation><address><email>marcinkocur@op.pl</email></address></affiliation><contrib>Polskie tłumaczenie</contrib></othercredit> 
</authorgroup>

<date>2004-08-28</date>
<releaseinfo>3.00.00</releaseinfo>

<copyright>
<year>1999</year><year>2000</year><year>2001</year><year>2002</year>
<holder>Zespół &kde;</holder>
</copyright>

<legalnotice>&FDLNotice;</legalnotice>

<abstract>
<para>Wprowadzenie do K Desktop Environment</para>
<para>Szybki start w &kde;</para></abstract>

<keywordset>
<keyword>KDE</keyword>
<keyword>szybki start</keyword>
<keyword>wprowadzenie</keyword>
</keywordset>
</bookinfo>

<chapter id="introduction">
<title>Wprowadzenie</title>

<para>Ten dokument jest krótkim wprowadzeniem do K Desktop Environment. Zaznajomi Cię z wybranymi, podstawowymi funkcjami &kde;. </para>

<para>Daleko temu przewodnikowi do ogarnięcia wszystkich, a nawet większości aspektów, związanych z &kde;. Opisuje on tylko niektóre podstawowe sposoby na wykonanie kilku najbardziej popularnych zadań. </para>

<para>Zakładamy, że jesteś już obeznany przynajmniej z jednym graficznym interfejsem użytkownika, takim jak np. <trademark>CDE</trademark>, <trademark>Geos</trademark>, <trademark>GEM</trademark>, &NeXTSTEP;, &Mac;, <trademark>OS/2</trademark> lub &Microsoft; &Windows;. Nie będziemy więc pisać o tym, jak posługiwać się myszką, czy klawiaturą, ale skupimy się na, mamy nadzieję, bardziej interesujących rzeczach. </para>

</chapter>

<chapter id="an-overview-of-kde">
<title>Przegląd &kde;</title>

<para>Ten rozdział przeznaczony jest dla użytkowników, którzy wolą uczyć się przez odkrywanie, a za pomocą tego dokumentu próbują się tylko zorientować, jak w ogóle zacząć. Kolejne rozdziały dostarczają bardziej gruntownej wiedzy o środowisku, wraz z pomocnymi wskazówkami i skrótami klawiszowymi. Jeśli jesteś niecierpliwym użytkownikiem, przebiegnij wzrokiem ten rozdział, pobaw się trochę nowym środowiskiem, a następnie wróć z powrotem i przeczytaj dokładniej potrzebne Ci rozdziały. </para>

<note>
<para>&kde; jest bardzo konfigurowalnym środowiskiem. Zakładamy, że używasz domyślnego środowiska. </para>
</note>

<sect1 id="the-kde-desktop">
<title>Pulpit &kde;</title>

<para>Typowy pulpit &kde; składa się z wielu części:</para>

<itemizedlist>
<listitem>
<para><interface>Panelu</interface> u dołu ekranu, używanego do uruchamiania programów i przełączania się pomiędzy wirtualnymi pulpitami. Zawiera on, między innymi, &kmenu-mianownik;, otwierane za pomocą ikony &ticon;, które pokazuje listę programów. Można je uruchomić klikając na nazwie programu. </para>
</listitem>

<listitem>
<para><interface>Paska zadań</interface>, domyślnie umieszczonego na panelu. Używany jest on do zarządzania i przełączania się pomiędzy uruchomionymi programami. Kliknij na ikonie programu, znajdującej się na pasku zadań, aby przywołać go na pierwszy plan. </para>
</listitem> 

<listitem>
<para><interface>Pulpitu</interface> właściwego, na którym można umieszczać często używane pliki i katalogi. &kde; obsługuje wielu pulpitów, przy czym każdy może posiadać własne okna. Klikając na ponumerowane przyciski panelu, można się przełączać pomiędzy wirtualnymi pulpitami. </para>
</listitem>
</itemizedlist>

</sect1>

<sect1 id="ready-set-go">
<title>Gotowi? Do biegu... Start!</title>

<para>Poniżej znajduje się kilka szybkich wskazówek, które pomogą Ci zacząć używać &kde;.</para>

<itemizedlist>
<listitem>
<para>Aby uruchomić program, kliknij na przycisk &ticon; (nazywany on jest <link linkend="starter">&kmenu-mianownik;</link>), znajdujący się na panelu i wybierz którąś z pozycji. </para>
</listitem>
<listitem>
<para>Kliknięcie na ikonę domku (na panelu) otworzy Twój katalog domowy w &konqueror-miejscownik;, menedżerze plików &kde;. </para>
</listitem>
<listitem>
<para>Wybierz <menuchoice><guimenu>Menu K</guimenu> <guisubmenu>System</guisubmenu> <guimenuitem>Konsola</guimenuitem></menuchoice>, aby otworzyć linię poleceń lub wciśnij <keycombo action="simul">&Alt; <keycap>F2</keycap></keycombo> na klawiaturze, aby otworzyć wersję mini Konsoli. Pozwala ona na uruchomienie jednego polecenia, a następnie zamyka się. </para>
</listitem>

<listitem>
<para>Wybierz z &kmenu-mianownik; pozycję <menuchoice><guimenuitem>Centrum sterowania</guimenuitem> </menuchoice>, aby skonfigurować &kde;. </para>
</listitem> 

<listitem>
<para>Wciśnij <keycombo action="simul">&Alt;<keycap>Tab</keycap></keycombo>, aby przełączać się pomiędzy uruchomionymi programami i <keycombo action="simul">&Ctrl;<keycap>Tab</keycap></keycombo>, aby przełączać się pomiędzy wirtualnymi pulpitami za pomocą klawiatury. </para>
</listitem> 

<listitem>
<para>Użyj prawego przycisku myszy, aby dostać się do podręcznych menu panelu, pulpitu i większości programów &kde;. </para>
</listitem> 
</itemizedlist>

</sect1>
</chapter>

<chapter id="launching-applications">
<title>Uruchamianie programów</title>

<sect1 id="starter">
<title>Obsługa &kmenu-mianownik; i panelu</title>

<para>Na dole ekranu znajdziesz panel, który jest nazywany &kicker-narzednik;. Używasz go do uruchamiania programów. Przyjrzyj się przyciskowi po lewej, z dużą ikoną &ticon;. </para>

<para>Jest ona nazywana &kmenu-mianownik;. Posiada małą strzałkę, skierowaną grotem ku górze, aby pokazać, że po jej naciśnięciu wyświetli się menu. Zrób to! Wyświetlone menu pozwala na łatwy dostęp do wszystkich programów &kde;, zainstalowanych na Twoim komputerze. </para>

<sect2>
<title>Dostosowywanie &kicker-dopelniacz;</title>

<!-- FIXME: To add a button, use the little arrows on kicker, not the TDE menu 
I am not sure I agree - some distributions fade or hide the applet handles by default, but
I haven't found one yet that hides the kmenu. (JLH) --> 

<para>Jeśli używasz jakiegoś programu lub narzędzia bardzo często, zapewne chcesz mieć do niego szybki dostęp. W tym wypadku, możesz dodać pojedynczy program lub całe podmenu z &kmenu-mianownik; na panel, jako specjalny szybki przycisk uruchamiania. Jeśli chcesz uruchomić jakiś program bezpośrednio z przycisku, kliknij prawym przyciskiem myszy na pustym miejscu na panelu lub na ikonie &kmenu-mianownik;. Wybierz <menuchoice><guimenu>Menu panelu</guimenu> <guisubmenu>Dodaj program do panelu... </guisubmenu></menuchoice>, a następnie wybierz określony program lub menu, które chcesz widzieć na panelu.</para>

	
<para>Tym sposobem możesz dodać całe menu lub jeden z programów, znajdujących się w podmenu &ticon;. Na przykład, jeśli masz zainstalowany pakiet biurowy &koffice; i chcesz szybko dostać się do każdego komponentu pakietu, bez konieczności przedzierania się przez &kmenu-mianownik;, kliknij prawym przyciskiem myszy podmenu, w którym znajdują się te programy i wybierz <guimenuitem>Dodaj menu do głównego panelu</guimenuitem>. Od teraz będziesz miał szybki dostęp do wszystkich programów &koffice;, bez konieczności tworzenia ikony na panelu dla każdego programu z osobna. </para>

<note>
<para>Możesz przenosić wszystkie elementy na panelu za pomocą polecenia <guimenuitem>Przenieś</guimenuitem>, znajdującego się w menu podręcznym. Kliknij po prostu <mousebutton>trzecim</mousebutton> przyciskiem myszy (<mousebutton>trzeci</mousebutton> przycisk myszy jest zwykle tym po <mousebutton>prawej</mousebutton>, jeśli jednak Twoja mysz jest inaczej skonfigurowana, przykładowo dla leworęcznych, może on być po <mousebutton>lewej</mousebutton> stronie). Otworzy się menu, z którego możesz wybrać <guimenuitem>Przenieś [nazwa elementu]</guimenuitem>. Następnie przesuwaj mysz od lewej do prawej. Zobaczysz, jak ikona podąża za kursorem myszy, ciągle pozostając na panelu. Kiedy skończysz, naciśnij <mousebutton>pierwszy</mousebutton> przycisk myszy (domyślnie <mousebutton>lewy</mousebutton>). Jak pewnie zauważyłeś, we wspomnianym menu znajduje się także pozycja <guimenuitem>Usuń [nazwa elementu]</guimenuitem>. Przydaje się ona, gdy jesteś już znudzony jakimś przyciskiem na panelu. </para> 
</note>

</sect2>

<sect2>
<title>Użycie menu podręcznych</title>

<para>Powyższe rozważania doprowadziły nas do kolejnego interesującego tematu: w wielu miejscach możesz kliknąć <mousebutton>prawym</mousebutton> przyciskiem myszy, co spowoduje wyświetlenie <interface>menu podręcznego</interface> z pozycjami, odpowiednimi dla klikniętych elementów. Tak więc dobrą praktyką jest klikanie <mousebutton>trzecim</mousebutton> przyciskiem myszy na rzeczach, co do których nie ma pewności, do czego służą. Nawet tło pulpitu posiada takie menu! </para>

</sect2>

<sect2>
<title>Inne funkcje panelu</title>

<para>Jest wiele interesujących rzeczy, które można zrobić z panelem. Jedna z nich może być ważna, jeśli masz monitor o małej rozdzielczości: funkcja <quote>ukryj i pokaż</quote>, aktywowana po kliknięciu małej strzałki na jednej lub po obu krawędziach panelu. </para>

<para>Być może nie lubisz, gdy panel zajmuje całą szerokość ekranu. Można te zachowanie łatwo zmienić! Kliknij prawym przyciskiem myszy na wolnym miejscu na panelu, wybierz <menuchoice><guimenuitem>Konfiguracja panelu...</guimenuitem></menuchoice>. W &kcontrolcenter-mianownik;, które się otworzy, możesz zdefiniować <guilabel>Długość</guilabel> panelu. </para>

<para>Jeśli już tam jesteś, nie krępuj się pobawić innymi opcjami. Przyciskiem <guibutton>Zastosuj</guibutton> możesz sprawdzić, jak zmiany wyglądają w praktyce. Jeśli z jakiegoś powodu chcesz powrócić do ustawień domyślnych, kliknij przycisk <guibutton>Domyślne</guibutton>. </para>

<para>Jeśli nie jesteś pewien działania jakiejś opcji, przesuń kursor myszy nad odpowiedni element interfejsu i zaczekaj krótką chwilę. &kde; posiada wbudowany system podpowiedzi kontekstowych, które wyjaśniają zwięźle działanie interesujących Cię elementów. </para>


</sect2>
</sect1>

<sect1 id="want-command-line-back">
<title>Gdzie jest moja konsola tekstowa?</title>

<para>Spokojnie, &kde; nie ma zamiaru zabierać Ci Twojej ukochanej (i często bardzo efektywnej) linii poleceń. Możesz operować na plikach za pomocą środowiska graficznego, ale równie dobrze możesz użyć do tego poleceń uniksowych, jeśli je znasz. W praktyce, &kde; zwiększa wydajność i komfort korzystania z konsoli, umożliwiając dostęp do niej w różnych, czasem zaskakujących miejscach. </para>

<para>&kde; posiada bardzo wymyślny emulator terminala, nazywany &konsole-narzednik;. Aby go uruchomić, kliknij <menuchoice><guimenu>Menu K</guimenu> <guisubmenu>System</guisubmenu> <guimenuitem>Konsola</guimenuitem></menuchoice>. Jest to program, do którego skrót być może chcesz posiadać na panelu: w domyślnej konfiguracji on już się tam znajduje! </para>
  
<para>Czasem chcesz wpisać tylko jedno polecenie. W takim przypadku, zamiast otwierać pełnoprawny terminal, wciśnij <keycombo>&Alt;<keycap>F2</keycap></keycombo>, a otworzy się okno, w którym możesz wpisać tylko jedno polecenie. Po wpisaniu polecenia okno znika, jednak zapamiętuje raz wpisane polecenia. </para>

<para>Po uruchomieniu wspomnianego okna (które nazywane jest <application>minicli</application>) i wciśnięciu <keycap>Strzałki w górę</keycap> na klawiaturze, możesz przeglądać wszystkie poprzednio wpisane polecenia. W tym oknie możesz także wpisywać adresy &URL;, które zostaną otwarte w &konqueror-miejscownik;. </para>

<para>&konqueror-mianownik; i edytor tekstowy &kate; mogą wyświetlać okna terminala, które zachowują się zupełnie tak, jak &konsole-mianownik;. Aby wyświetlić konsolę w &konqueror-miejscownik;, wybierz <menuchoice><guimenu>Okno</guimenu><guimenuitem>Pokaż Emulator terminala</guimenuitem></menuchoice>. Na dole okna &konqueror-dopelniacz; zostanie umieszczony terminal. Naprawdę sprytne jest to, że terminal będzie podążał za kliknięciami w menedżerze plików, zmieniając bieżący katalog tak, jak Ty. W &kate; możesz wyświetlić terminal za pomocą menu <menuchoice><guimenu>Okno</guimenu><guisubmenu>Widoki narzędzi</guisubmenu><guimenuitem>Pokaż panel Konsola</guimenuitem></menuchoice>. </para>

<tip>
<para>Aby wyświetlić stronę pomocy &UNIX-dopelniacz;, w <application>minicli</application> wpisz <userinput><command>man:</command><replaceable>polecenie</replaceable></userinput>, gdzie <replaceable>polecenie</replaceable> jest nazwą polecenia &UNIX-dopelniacz;. </para>
</tip>

<tip>
<para>Aby wyszukać jakieś słowo lub słowa w wyszukiwarce Google, wpisz <userinput><command>gg:</command><replaceable>słowo lub słowa</replaceable></userinput>. Istnieje o wiele więcej takich skrótów, można nawet tworzyć własne! Zobacz w &kcontrolcenter-mianownik; moduł <menuchoice><guilabel>Internet i sieć</guilabel> <guilabel>Przeglądarka WWW</guilabel> <guilabel>Skróty sieciowe</guilabel></menuchoice>. </para>
</tip>

<para>Istnieje też sposób na posiadanie konsoli zawsze pod ręką, nieważne co robisz - dodaj sobie ją na panel! </para>

<para>Kliknij prawym przyciskiem myszy na wolnym miejscu na panelu i wybierz <menuchoice><guilabel>Dodaj aplet do panelu...</guilabel></menuchoice>.W oknie, które się pojawi, przewiń suwakiem w dół, aż zobaczysz pozycję <guilabel>Uruchomienie polecenia</guilabel>. Zaznacz ją lewym przyciskiem myszy i kliknij przycisk <guilabel>Dodaj do panelu</guilabel>. W ten sposób osadzisz na panelu mniejszą wersję linii poleceń, wraz z historią poleceń.</para>

<para>Konkludując, linia poleceń jest zawsze pod ręką, jeśli używasz &kde;. </para>

</sect1>
</chapter>

<chapter id="working-with-windows">
<title>Praca z oknami</title>

<para>Jeśli nie zrobiłeś tego jeszcze, uruchom z <link linkend="starter">&kmenu-mianownik;</link> jakiś program, powiedzmy <guimenuitem>Wyszukiwanie plików/katalogów</guimenuitem>. </para>

<sect1 id="window-what-now">
<title>Okno! Co teraz?</title>

<para>Zwykle ludzie pracują <emphasis>w</emphasis> oknach, ale czasem chcą zrobić coś <emphasis>z</emphasis> oknami. Poniżej znajduje się krótki przegląd najpopularniejszych możliwości: </para>

<variablelist>
<varlistentry>
<term>Przenoszenie okna</term>
<listitem>
<para>Przeciągnij pasek tytułowy okna lub przytrzymaj klawisz &Alt; i przeciągnij, chwytając okno w dowolnym miejscu. </para>
</listitem> 
</varlistentry>

<varlistentry>
<term>Zmiana rozmiaru okna</term>
<listitem>
<para>Chwyć za krawędź okna lub przytrzymaj klawisz &Alt; i kliknij prawym klawiszem myszy w dowolnym miejscu okna. </para>
</listitem>
</varlistentry>

<varlistentry>
<term>Maksymalizowanie okna</term>
<listitem>
<para>Kliknij przycisk maksymalizacji na pasku tytułowym okna (domyślnie jest to kwadrat przed X), aby zwiększyć okno do rozmiarów ekranu lub, jeśli okno jest już zmaksymalizowane, aby przywrócić jego poprzedni rozmiar. Kliknięcie środkowym przyciskiem myszy maksymalizuje okno pionowo, prawym poziomo. </para>
</listitem>
</varlistentry>

<varlistentry>
<term>Minimalizowanie (ikonizowanie) okna</term>
<listitem>
<para>Kliknij na przycisk <guilabel>minimalizacji</guilabel> na pasku tytułowym okna (znajdujący się przed przyciskiem <guilabel>maksymalizacji</guilabel>), aby ukryć okno. Przywrócić je można przez kliknięcie na ikonie okna, znajdującej się na pasku zadań. </para>
</listitem> 
</varlistentry>

<varlistentry>
<term>Przełączanie się pomiędzy oknami</term>
<listitem>
<para>Zamiast powszechnego klikania myszą, aby przełączyć się do innego okna, możesz użyć kombinacji klawiszy <keycombo action="simul">&Alt; <keycap>Tab</keycap></keycombo>. Poniżej znajdziesz jeszcze więcej sposobów. </para>
</listitem>
</varlistentry>
</variablelist>

<sect2>
<title>Przyciski paska tytułu</title>

<para>Okna &kde; posiadają kilka standardowych przycisków na belce tytułowej, które dają dostęp do pewnych popularnych zadań. Domyślny układ przycisków wygląda tak: </para>

<itemizedlist>
<title>Po lewej stronie:</title>
<listitem>
<para>Przycisk <guilabel>menu</guilabel>. Zwykle jest to mała ikonka programu. Kliknij na niej, aby otworzyć menu operacji na oknach. Skrót: <keycombo action="simul">&Alt;<keycap>F3</keycap></keycombo>. </para>
</listitem>

</itemizedlist>

<itemizedlist>
<title>Po prawej stronie:</title>
<listitem>
<para>Przycisk<guilabel>minimalizacji</guilabel>. </para>
</listitem>

<listitem>
<para>Przycisk<guilabel>maksymalizacji</guilabel>. </para>
</listitem>

<listitem>
<para>Przycisk <guilabel>zamknięcia</guilabel>. Zamyka okno. Skrót: <keycombo action="simul">&Alt;<keycap>F4</keycap></keycombo>. </para>
</listitem>
</itemizedlist>

</sect2>

<sect2>
<title>Przełączanie się pomiędzy oknami</title>

<para>Jeśli już wiesz, jak radzić sobie z oknami, proponujemy otwarcie kilku innych okien. Przełączanie się między oknami jest popularną czynnością, więc opiszemy teraz kilka sposobów na to. Wybierz swój ulubiony! </para>

<para>Wiele menedżerów okien wymaga kliknięcia w inne okno, aby je uaktywnić. Jest to również domyślne zachowanie &kde;, zwane <quote>Kliknij, by uaktywnić</quote>. Możesz jednak tak skonfigurować środowisko, by przesunięcie kursora myszy nad okno powodowało jego aktywację. Taka polityka nazywana jest <quote>Uaktywnianie za kursorem</quote>. Można ją włączyć za pomocą <link linkend="configure">Centrum sterowania</link>. Polega ona na tym, że okno pod kursorem myszy jest zawsze aktywne. Nie oznacza to jednak, że okno pod kursorem wysunie się na pierwszy plan. Mimo to, możesz kliknąć na jego pasek tytułowy lub krawędź albo (wyłącznie w &kde;) nacisnąć klawisz &Alt; i kliknąć środkowym przyciskiem myszy gdziekolwiek na oknie, aby je przywołać na pierwszy plan. </para>

<para>Poniżej znajduje się kilka innych sposobów na przełączanie się między oknami: </para>

<itemizedlist>
<listitem>
<para>Wybierz okno z <emphasis>listy okien</emphasis>. Aby ją otworzyć, kliknij środkowym przyciskiem myszy na pulpicie lub kliknij ikonę z kilkoma oknami, znajdującą się na panelu. </para>
</listitem> 

<listitem>
<para>Przytrzymaj przycisk &Alt; i wciskaj <keycap>Tab</keycap>, aby przełączać się między oknami. </para>
</listitem> 

<listitem>
<para>Użyj paska zadań (patrz niżej). </para>
</listitem>
</itemizedlist>

</sect2>
</sect1>

<sect1 id="using-taskbar">
<title>Obsługa paska zadań</title>

<para><interface>Pasek zadań</interface> wyświetla listę pozycji z małymi ikonkami, jedną dla każdego okna. Domyślnie pasek zadań jest ulokowany na panelu, ale może być też umiejscowiony na dole lub u góry ekranu. </para>

<para>Pasek zadań jest bogaty w funkcje. W domyślnej konfiguracji, jeśli masz otwartych więcej okien tego samego programu, zostaną one <quote>pogrupowane</quote>, dzięki czemu zobaczysz tylko jedną pozycję dla jednego programu.</para>

<para>Kliknięcie lewym przyciskiem myszy na taką pozycję otworzy menu z listą okien programu, z której możesz wybrać żądane okno. Kliknięcie <mousebutton>lewym</mousebutton> przyciskiem myszy na wybranej pozycji spowoduje natychmiastowe wyświetlenie okna, natomiast kliknięcie <mousebutton>prawym</mousebutton> przyciskiem spowoduje otworzenie kolejnego menu, za pomocą którego możesz indywidualnie zarządzać każdym ze zgrupowanych okien programu.</para>

<para>Możesz skonfigurować pasek zadań tak, aby wyświetlał wszystkie okna, nieważne na którym wirtualnym pulpicie pracujesz lub tak, aby wyświetlał tylko okna z bieżącego pulpitu. Możesz także wyłączyć grupowanie okien, dzięki czemu każde otwarte okno będzie miało reprezentację na pasku zadań w postaci własnej pozycji. Te i więcej opcji konfiguracyjnych dostępnych jest po kliknięciu prawym przyciskiem myszy na uchwycie paska zadań (mały, teksturowany pasek po lewej stronie - być może pokaże się dopiero po najechaniu na niego kursorem myszy) i wybraniu <guimenuitem>Konfiguruj: Pasek zadań...</guimenuitem>. </para>

<para>Pozycje na pasku zadań automatycznie zmieniają szerokość, aby zrobić miejsce dla innych pozycji. Tak więc na pasku zadań zmieści się więcej programów, niż mogłoby Ci się wydawać. Poszerzenie panelu pozwoli pozycjom na pasku zadań na ułożenie się w rząd lub w kolumny, jednak ciągle będą one zmieniały swój rozmiar, aby zmieścić więcej programów. </para>

</sect1>

<sect1 id="using-v-desktops">
<title>Obsługa wirtualnych pulpitów</title>

<para>Do czego służy przycisk <quote>Na wszystkich pulpitach</quote>? </para>

<para>Może się zdażyć sytuacja, w której będzie więcej okien otwartych, niż jest miejsca na pulpicie. W tej sytuacji są trzy możliwości: </para>

<orderedlist>
<listitem>
<para>Zostawić wszystkie okna otwarte (bałagan na pulpicie) </para>
</listitem>

<listitem>
<para>Zminimalizować okna, których w tej chwili nie potrzebujesz i używać paska zadań lub <keycombo action="simul">&Alt; <keycap>Tab</keycap></keycombo>, żeby się między nimi przełączać (ciągle trochę kłopotliwe i wymaga dużo pracy!) </para>
</listitem> 

<listitem>
<para>Zalecane: zrób to, co robi prawdziwy system operacyjny, gdy brakuje mu pamięci fizycznej: używa pamięci wirtualnej, w Twoim przypadku wirtualnych pulpitów. </para>
</listitem>
</orderedlist>

<para>Trzecia możliwość jest najlepsza! &kde; potrafi obsłużyć wiele różnych pulpitów, każdy z własnymi oknami. Domyślna konfiguracja zawiera cztery pulpity. Możesz się łatwo pomiędzy nimi przełączać za pomocą ponumerowanych przycisków na panelu. Także skrót klawiszowy <keycombo action="simul">&Ctrl;<keycap>F1...F4</keycap></keycombo> przeniesie Cię natychmiast do odpowiedniego pulpitu lub <keycombo action="simul">&Ctrl; <keycap>Tab</keycap></keycombo> pozwoli na graficzne przełączanie się między pulpitami. </para>

<para>Wirtualne pulpity są bardzo fajne. Ale czasem chcesz, żeby okno było widoczne na <emphasis>każdym</emphasis> pulpicie. Może nim być np. małe okienko z rozmową, budzik, czy cokolwiek innego. W tym przypadku należy użyć wcześniej wspomnianego przycisku <quote>Na wszystkich pulpitach</quote>, który "przyszpili" okno do ekranu, dzięki czemu będzie ono widoczne na wszystkich wirtualnych pulpitach. </para> 

<para>Przycisk "Na wszystkich pulpitach" może być także używany do przenoszenia okien z jednego wirtualnego pulpitu na inny: kliknij na wspomniany przycisk, przełącz się na inny pulpit i znowu kliknij na przycisk "Na wszystkich pulpitach". To samo można osiągnąć przez użycie menu podręcznego: kliknij prawym przyciskiem myszy na ikonie programu, znajdującej się na pasku zadań, wybierz <guimenuitem>Na pulpit</guimenuitem> lub <guimenuitem>Na bieżący pulpit</guimenuitem>. </para>

</sect1>
</chapter>

<chapter id="managing-your-files">
<title>Zarządzanie plikami</title>

<!-- NB Deliberate use of 'directory' rather than 'folder', since we're talking -->
<!-- about folders on disk -->
<para>W środowiskach graficznych często używane są katalogi do reprezentacji zawartości dysku twardego. Katalogi zawierają pliki i inne katalogi. W &kde; do zarządzania plikami i katalogami możesz użyć &konqueror-dopelniacz;. </para>

<sect1 id="using-konqueror">
<title>Obsługa &konqueror-dopelniacz;</title>

<para>Po pierwszym uruchomieniu &kde; pojawia się okno z dużą ilością ikon. Jest nim &konqueror-mianownik;, wyświetlający Twój katalog domowy (miejsce, gdzie trzymasz swoje pliki). Ścieżka do katalogu domowego jest wyświetlana pod paskiem narzędzi. Jeśli nie widzisz w tej chwili &konqueror-dopelniacz;, możesz go uruchomić przez kliknięcie na ikonce na panelu, wyglądającej jak domek. </para>

<para>Aby otworzyć plik lub katalog, kliknij na niego po prostu lewym przyciskiem myszy. Możesz także wybrać z menu <menuchoice><guimenu>Okno</guimenu><guimenuitem>Pokaż panel nawigacyjny</guimenuitem></menuchoice>, aby wyświetlić drzewo katalogów w celu szybszego przemieszczania się po nich. Możesz także zmienić ścieżkę, wyświetlaną pod paskiem narzędzi, aby dostać się szybko do wybranej lokalizacji. </para>

<sect2>
<title>Otwieranie plików</title>

<para>&kde; posiada zestaw programów, służących do otwierania i edycji plików w wielu popularnych formatach. Gdy klikniesz na plik, zawierający powiedzmy dokument lub obrazek, &konqueror-mianownik; otworzy odpowiedni program, który wyświetli żądany plik. Jeśli &konqueror-mianownik; nie wie, jakiego programu ma użyć do wyświetlenia pliku, zapyta Cię o to, otwierając okno, które pozwoli na wpisanie nazwy programu. &konqueror-mianownik; zaproponuje zapisanie informacji o tym programie, aby od razu otwierać nim pliki określonego typu. </para>

<note>
<para>&konqueror-mianownik; używa standardu MIME do kojarzenia plików z programami. </para>
</note> 

</sect2>

<sect2>
<title>Przeciąganie i upuszczanie ikon</title>

<para>Aby skopiować lub przenieść plik, po prostu przeciągnij go na pulpit lub do innego okna &konqueror-dopelniacz;, albo na ikonę katalogu. Gdy puścisz przycisk myszy, &konqueror-mianownik; wyświetli menu, pozwalające na skopiowanie, przeniesienie lub utworzenie dowiązania do pliku. </para>

<note>
<para>Gdy wybierzesz utworzenie dowiązania, &kde; utworzy dowiązanie symboliczne &UNIX-dopelniacz; (a nie twarde dowiązanie). Tak więc gdy przeniesiesz lub usuniesz oryginalny plik, dowiązanie zostanie uszkodzone. </para>
</note>

<para>Większość programów &kde; również obsługuje operacje przeciągania i upuszczania: możesz przenieść ikonę do okna uruchomionego programu lub na ikonę programu, który nie jest uruchomiony, aby otworzył on przeciągnięty plik. Wypróbuj! </para>

</sect2>

<sect2>
<title>Określanie właściwości pliku</title>
 
<para>Aby zmienić właściwości pliku, takie jak jego nazwa i uprawnienia, kliknij na nim prawym przyciskiem myszy i wybierz z wyświetlonego menu pozycję <guimenuitem>Właściwości...</guimenuitem>. </para>

</sect2>
</sect1>

<sect1 id="archives-and-networks">
<title>Praca z archiwami i sieciami</title>

<para>W przeszłości do uzyskania dostępu do plików, znajdujących się w Internecie, potrzebne było specjalne oprogramowanie. Nigdy więcej! </para>

<para>&kde; posiada technologię, nazywaną <quote>Przezroczystą obsługą sieci</quote> (<acronym>NTA</acronym> - <quote>Network Transparent Access</quote>), która powoduje, że praca z plikami na drugim krańcu świata staje się równie łatwa, jak gdyby znajdowały się one na Twoim dysku twardym.</para>

<para>Przykładowo, aby uzyskać dostęp do serwera &FTP;, wybierz z menu &konqueror-dopelniacz; <menuchoice><guimenu>Adres</guimenu><guimenuitem>Otwórz adres...</guimenuitem></menuchoice> i wpisz adres <acronym>URL</acronym> jakiegoś serwera &FTP;. Możesz przeciągać pliki z i do katalogów na serwerze tak, jakby znajdowały się one na Twoim dysku. Możesz nawet otworzyć pliki na serwerze &FTP; bez konieczności ręcznego ich ściągania na dysk (&kde; zrobi to automatycznie, jeśli to konieczne). </para>

<note>
<para>Zauważ, że &konqueror-mianownik; używa anonimowego dostępu do serwera &FTP;, który może ograniczać Twoje uprawnienia do plików na serwerze. Jeśli masz konto na serwerze, możesz podać Twój login jako część adresu <acronym>URL</acronym>, np. tak: <userinput><command>ftp://</command><parameter>login</parameter>@<parameter>serwer</parameter>/<parameter>katalog</parameter></userinput> </para>

<para>&konqueror-mianownik; poprosi o hasło, a gdy logowanie się powiedzie, otrzymasz pełen dostęp do swoich plików na serwerze. </para>
</note>

<para>Jeśli używałeś programu <trademark><application>WinZip</application></trademark> w &Microsoft; &Windows;, będziesz zapewne zadowolony słysząc, że &kde; może także zaglądać do archiwów tar. &kde; traktuje takie archiwa tak, jak normalne katalogi. Możesz je przeglądać, otwierać pliki, &etc;. Ogólnie mówiąc, dostęp do plików w Internecie i w archiwach powinien wyglądać zupełnie tak, jak dostęp do plików, znajdujących się na Twoim twardym dysku, pomijając opóźnienia, spowodowane transmisją danych przez sieć i wypakowywaniem plików z archiwów. </para>
</sect1>

<sect1 id="using-templates">
<title>Użycie szablonów w celu uzyskania dostępu do programów i urządzeń</title>

<para>W &kde; łatwo jest umieścić ikony dostępu do programów na panelu lub na pulpicie. Równie łatwo jest umieścić ikony do innych interesujących rzeczy. &kde; posiada szablony dla: </para>

<itemizedlist>
<listitem>
<para>Skrótów do programów </para>
</listitem>
<listitem>
<para>Skrótów do drukarek </para>
</listitem>
<listitem>
<para>Skrótów do dysków wyjmowalnych (&eg; dyskietek) </para>
</listitem> 
<listitem>
<para>Skrótów do zasobów Internetu (&eg; stron <acronym>WWW</acronym>, katalogów na &FTP;) </para>
</listitem>
<listitem>
<para>Szablony dokumentów dla niektórych programów &koffice;. </para>
</listitem>
</itemizedlist>

<para>Możesz dodać każdą z tych pozycji na pulpit przez kliknięcie na nim prawym przyciskiem myszy (w miejscu, w którym powinna pojawić się ikona) i wybranie z menu <guisubmenu>Utwórz nowe</guisubmenu> elementu, który Cię interesuje. </para>

<para>Prawie każda pozycja w &kmenu-mianownik;, na pulpicie i na panelu jest plikiem <literal role="extension">.desktop</literal>, który znajduje się na dysku. Plik <literal role="extension">.desktop</literal> określa ikonę, która będzie wyświetlana, a także to, do czego dana pozycja służy (skrót do programu, urządzenia lub adresu <acronym>URL</acronym>). Możesz przeciągnąć każdy plik <literal role="extension">.desktop</literal> na panel, aby stworzyć przycisk szybkiego uruchamiania. </para>

<!-- 
<sect2>
<title>Setting up printers</title>

<para>
You can create icons for your printers so that you can print a file by
dragging it to a printer icon. Here's how:
</para>

<procedure>
<step><para>Open the Templates folder located on the desktop. </para></step>
<step><para>Drag the Program icon in the folder to the desktop. Choose
<guimenuitem>Copy</guimenuitem> from the menu that appears when you drop the
icon.</para></step>
<step><para><mousebutton>Right</mousebutton> click the new icon, and choose
<guimenuitem>Properties</guimenuitem> from the context menu.</para></step>
<step><para>On the <guilabel>General</guilabel> tab, change the name to
<filename>Printer.kdelnk</filename>.</para></step>
<step><para>On the <guilabel>Execute</guilabel> tab, enter the following in the
first <guilabel>Execute</guilabel> field:</para>
<screen><command>lpr <option>%f</option></command></screen>
<note><para>This example assumes that you print using the <command>lpr</command>
command. If you use a different command, enter the one you
use.</para></note></step>
<step><para>Still in the <guilabel>Execute</guilabel> tab, click the icon that
looks like a <guiicon>cog</guiicon>, and select the <guiicon>Printer</guiicon> icon from the list that appears.</para></step>
</procedure>

<para>Now you should be able to drag a file to the Printer icon and have it
printed on your default printer.</para> 
</sect2>

--> 

<sect2>
<title>Montowanie urządzeń</title>

<para>Dostęp do urządzeń innych niż podstawowy <hardware>dysk twardy</hardware> w &UNIX-miejscownik; odbywa się za pomocą tzw. <emphasis>montowania</emphasis>. &kde; używa plików <literal role="extension">.desktop</literal> , aby ułatwić procesy montowania, odmontowywania i dostępu do innych urządzeń przechowujących dane, takich jak <hardware>dyskietki</hardware> i <hardware>CD-ROMy</hardware>. </para>

<para>Jako przykład, poniżej znajduje się lista kroków, potrzebnych do utworzenia ikony dostępu do plików na dyskietce: </para>

<note>
<para>Wiele systemów wymaga, abyś był zalogowany jako <systemitem class="username">administrator</systemitem> w celu montowania i odmontowywania urządzeń. </para>
</note>

<procedure>
<step>
<para>Kliknij <mousebutton>prawym</mousebutton> przyciskiem myszy na pulpicie i wybierz z menu <menuchoice><guisubmenu>Utwórz nowe</guisubmenu><guisubmenu>Dowiązanie do urządzenia</guisubmenu> <guimenuitem>Stacja dyskietek...</guimenuitem></menuchoice>. </para>
</step>
<step>
<para>Wyświetli się okno właściwości skrótu. Na zakładce <guilabel>Ogólne</guilabel> w górnym polu tekstowym zmień nazwę skrótu, na jaką chcesz. </para>
</step>

<step>
<para>Na zakładce <guilabel>Urządzenie</guilabel> wpisz w polu tekstowym <guilabel>Urządzenie:</guilabel> <filename class="devicefile">/dev/fd0</filename> (lub ścieżkę dostępu do stacji dyskietek, zgodną z Twoim systemem). </para>
</step>
<step>
<para>Możesz tu także dodać <guilabel>Punkt montowania:</guilabel>. Powinien nim być istniejący, pusty katalog. Popularnymi punktami montowania są <filename class="directory">/mnt/floppy</filename> lub <filename class="directory">/floppy</filename>, ale równie łatwo możesz zamontować dyskietkę w <filename class="directory">~/mojadyskietka</filename>, jeśli chcesz. </para>
</step> 
<step>
<para>Kliknij <guilabel>Ikonę odmontowania</guilabel> i wybierz obrazek dyskietki bez zielonej strzałki. </para>
</step>
<step>
<para>Gdy jesteś zadowolony ze swoich ustawień, wybierz przycisk <guibutton>OK</guibutton> . </para>
</step>
</procedure>

<para>Włóż teraz poprawnie sformatowaną dyskietkę do napędu i kliknij ikonę <guiicon>Stacji dyskietek</guiicon>, aby &kde; zamontowało dyskietkę i wyświetliło pliki na niej zawarte. Przed wyciągnięciem dysku z napędu, kliknij prawym przyciskiem myszy na ikonę <guiicon>Stacji dyskietek</guiicon> i z wyświetlonego menu wybierz pozycję <guimenuitem>Odmontuj</guimenuitem>. </para>

</sect2>
</sect1>
</chapter>

<chapter id="configure">
<title>Konfigurowanie środowiska</title>

<para>Jeśli nie podoba Ci coś w &kde; (wygląd, zachowanie), prawdopodobnie możesz to zmienić. &kde; jest bardzo konfigurowalne i pozwala na zmianę niemal każdego aspektu wyglądu i zachowania. W przeciwieństwie do wielu innych środowisk graficznych/menedżerów okien &UNIX-dopelniacz;, nie musisz w tym celu edytować skomplikowanych plików konfiguracyjnych (lecz możesz, jeśli naprawdę chcesz!). Zamiast tego użyj &kcontrolcenter-mianownik;, specjalnego programu do konfiguracji środowiska graficznego. </para>

<sect1 id="using-kde-control">
<title>Obsługa  <application>&kcontrolcenter-mianownik;</application></title>

<para>Uruchom &kcontrolcenter-mianownik; za pomocą <link linkend="starter">&kmenu-mianownik;</link>. Otworzy się okno z dwoma ramkami. Po lewej stronie znajduje się lista modułów. </para>  

<para>Otwórz moduł przez kliknięcie na nim. Pojawi się szczegółowa lista modułów. Po kliknięciu na którymś z nich, w prawej ramce wyświetlą się odpowiednie ustawienia. </para>

<para>Zmienianie konfiguracji jest bardzo przejrzyste. Przycisk pomocy jest dostępny przy każdym module. Wyjaśnia on znaczenie ustawień, które nie są oczywiste. Każdy moduł posiada przyciski nazwane <guibutton>Pomoc</guibutton>, <guibutton>Domyślne</guibutton>, <guibutton>Zastosuj</guibutton> i <guibutton>Porzuć</guibutton>, które działają następująco: </para>

<variablelist>
<varlistentry>
<term><guibutton>Pomoc</guibutton></term>
<listitem>
<para>Otwiera szczegółową pomoc dla wybranego modułu. </para>
</listitem>
</varlistentry>

<varlistentry>
<term><guibutton>Domyślne</guibutton></term>
<listitem>
<para>Ustawia wszystkie opcje w tym module na takie, jakie obowiązywały zaraz po instalacji &kde;. </para>
</listitem>
</varlistentry>

<varlistentry>
<term><guibutton>Zastosuj</guibutton></term>
<listitem>
<para>Wprowadza w życie zmiany dokonane w bieżącym module. </para>
</listitem>
</varlistentry>

<varlistentry>
<term><guibutton>Porzuć</guibutton></term>
<listitem>
<para>Przywraca ustawienia do stanu, w jakim były, gdy otworzono odpowiedni moduł konfiguracji. Jeśli użyty już został przycisk <guibutton>Zastosuj</guibutton>, przycisk <guibutton>Porzuć</guibutton> spowoduje przywrócenie opcji, które zostały zatwierdzone za pomocą przycisku <guibutton>Zastosuj</guibutton>. </para>
</listitem>
</varlistentry>
</variablelist>

<note>
<para>Gdy zmienisz coś w jednym module konfiguracyjnym i przełączysz się do innego bez kliknięcia przycisku <guibutton>OK</guibutton> lub <guibutton>Zastosuj</guibutton>, &kcontrolcenter-mianownik; zapyta Cię, czy zastosować ustawienia. </para>
</note>

</sect1>

</chapter>

<chapter id="logging-out">
<title>Kończenie pracy</title>

<para>Mamy szczerą nadzieję, że używanie &kde; daje Ci tyle radości i frajdy, że nigdy nie będziesz chciał się wylogować. Jeśli jednak, wybierz po prostu <menuchoice><guimenu>Menu K</guimenu> <guimenuitem>Zakończ pracę...</guimenuitem></menuchoice>. </para>

<para>Na panelu znajduje się także przycisk kończenia pracy, wygląda jak mały przycisk wyłączenia/włączenia urządzenia. Możesz także wcisnąć <keycombo action="simul">&Ctrl; &Alt; <keycap>Delete</keycap></keycombo>, aby się wylogować. </para>

<sect1 id="session-management">
<title>Zarządzanie sesjami</title>

<para>Podczas wylogowywania, &kde; może zapamiętać otwarte programy i miejsca, w których leżały okna, otwierając je przy następnym zalogowaniu. Ta funkcja jest nazywana <emphasis>Zarządzaniem sesjami</emphasis>. Programy współpracujące z &kde; odtworzą swój stan, zapisany przy wylogowaniu. Przykładowo, &kate; zapamięta pliki, które były otwarte. </para>

<para>Programy niezgodne z &kde; nie zapiszą swojego stanu przy wylogowaniu. Środowisko poinformuje Cię w trakcie wylogowywania, żebyś zachował dane, nad którymi pracujesz przy ich pomocy. </para>

<para>Aby zilustrować zarządzanie sesjami, wybierz <menuchoice> <guimenu>Menu K</guimenu><guisubmenu>Narzędzia</guisubmenu><guisubmenu>Edytory</guisubmenu> <guimenuitem>Kate</guimenuitem> </menuchoice>, aby uruchomić edytor &kate;. Otwórz w nim dokument tekstowy. Następnie wyloguj się i zaloguj ponownie. Zaobserwujesz, że &kate; zostanie otwarta w tym samym miejscu na ekranie, na właściwym wirtualnym pulpicie, a dokument, który był otwarty, zostanie otworzony ponownie. &kate; zapamięta nawet, czy w dokumencie przed wylogowaniem były niezapisane zmiany  i zapisze je do pliku, nad którym pracujesz, gdy wybierzesz pozycję <guimenuitem>Zapisz</guimenuitem> z menu <guimenu>Plik</guimenu>. </para>

</sect1>
</chapter>

<chapter id="kde-an-exciting-journey">
<title>&kde;, ekscytująca podróż</title>

<para>Mamy nadzieję, że przyjemnie spędziłeś czas przy czytaniu tego przewodnika, a niepowtarzalne środowisko, którym jest KDE pozwoli Ci na wykonywanie pracy szybciej i jeszcze wygodniej, jak nigdy. </para>

<para>Proszę pamiętaj, że &kde; jest niekomercyjnym przedsięwzięciem, projektem utrzymywanym przez wolontariuszy z całego świata. Chcielibyśmy zaprosić Cię do dołączenia do nas i stania się częścią tej niezwykłej społeczności. Jeśli jesteś programistą, możesz rozważyć swój wkład przy pisaniu programów dla &kde;. Jeśli jesteś artystą lub masz doświadczenie w projektowaniu grafiki, zastanów się, czy nie chciałbyś tworzyć zestawów ikon, kolorów, motywów dźwiękowych i symboli dla &kde;. Jeśli radość sprawia Ci pisanie, bylibyśmy bardzo szczęśliwi, gdybyś przyłączył się do zespołu dokumentacji. </para>

<para>Jak widzisz, jest wiele sposobów, na które możesz pomóc. Serdecznie zapraszamy Cię do międzynarodowego grona ludzi, którzy tworzą &kde; z myślą, aby było ono najlepszym środowiskiem graficznym dla każdego komputera. Odwiedź nas pod adresem <ulink url="http://www.kde.org">www.kde.org</ulink>, aby uzyskać więcej informacji. </para>

<para>
<emphasis>&kde; - pasjonująca podróż - witamy na pokładzie, </emphasis>
</para>
<para>
<literal>Twój zespół &kde;</literal>
</para>
</chapter>

<!--
2004-08-27
Removed because it probably should not be here, and it will only end up
getting out-of-date if it is (Phil)
<chapter id="advanced-topics">
<title>Advanced Topics</title>

<sect1 id="mime">
<title>&MIME; Types</title>

<para>
&kde; comes with a number of &MIME; types predefined, but you can add
your own &MIME; types by choosing
<menuchoice><guimenu>Settings</guimenu>
<guisubmenu>Configure Konqueror...</guisubmenu>
</menuchoice> and then <guilabel>File
Associations</guilabel> in a &konqueror; window.
</para>

<para>
&kde;'s handling of &MIME; types is very powerful, and very
configurable.  On the one hand, you can set a default action to be
performed when you click on a file in &konqueror;.  Just as usefully,
you can add many more actions, which are then available with a &RMB;
click menu on the file in question.
</para>


<procedure>
<title>To link a certain file type with a particular application:</title>
<step>
<para>
Make sure the application you want to start this file type has an
entry in the &kmenu;.
</para>
</step>

<step>
<para>In &konqueror; find or make a file with the extension you wish to
link.
</para>
</step> 

<step>
<para>
<mousebutton>Right</mousebutton> click on the file, and choose
<guimenuitem>Edit File Type</guimenuitem> from the context menu, or
choose <menuchoice><guimenu>Edit</guimenu><guimenuitem>Edit File
Type</guimenuitem></menuchoice> in &konqueror;'s menu bar.
</para>
</step>

<step> <para> Add file masks for the application by clicking the
<guibutton>Add</guibutton> button, and entering the file pattern you
want. Remember that &UNIX; is case sensitive, so you may need to add
variations - <userinput>*.mp3</userinput> may need
<userinput>*.MP3</userinput> added as well, for example.  Add as many
extensions as you like in this way.  </para> </step>

<step>
<para>
Add a description if you like.  This is optional.
</para>
</step>

<step>
<para>In the section labeled <guilabel>Application Preference
Order</guilabel>, press the <guibutton>Add</guibutton> button.  A
miniature copy of the &kmenu; will
open, where you can choose the application you want files of this type
to be opened with.
</para>
</step>

<step>
<para>
Sometimes, you may want to use a different application to open this
file type.  For example, you might like to use &kate; to open text
files you wish to edit, and &kedit; for text files that you just want
to take a quick peek into.  You can add more applications in the same
way as you did in the last step, and you can change the preferred
order using the <guibutton>Move Up</guibutton> and <guibutton>Move
Down</guibutton> buttons.
</para>
</step> 

<step>
<para>
If you're satisfied with your choices, you can click the
<guibutton>Apply</guibutton> button to save your changes without
closing the dialog box.  This gives you the opportunity to test in the
<application>Konqueror</application> window that your file association
is correct.  You can choose <guibutton>OK</guibutton> to save your
changes and close the dialog box, or <guibutton>Cancel</guibutton> if
you have changed your mind and just want to close the dialog box.
</para>
</step>
</procedure>
  
<para>
Be sure to try your new association by opening a folder containing
a file of the type you just selected. Click on the file, and the
program needed to edit it should start.
</para>

<note>
<para>
&MIME; types are a way of describing the contents of files.  You may
be used to using file extensions for that purpose, and you may know
that on &UNIX; systems the file extension often bears little or no
relation to the contents of the file.  On the other hand, it may be
vital - for example, some implementations of <command>gunzip</command>
will not operate on files that are not named <literal
role="extension">.gz</literal>.
</para>

<para>
&MIME; types naturally make use of filename patterns, but not
necessarily the extensions - you can set up any filename pattern you
like.  For example, if you always want to open any files relating to a
particular client with &kate;,  and you make a habit of naming the files
with the client's name at the beginning so that they naturally group in
the &konqueror; window, then you can set up a filename pattern that
matches <literal>^<replaceable>clientname</replaceable>*</literal>.
Then any files that have <replaceable>clientname</replaceable> at the
beginning (the <token>^</token> character means <quote>starts with...</quote>) and
without any regard to the rest of the filename. 
</para>
</note>

</sect1>

</chapter>
-->
<chapter id="credits">
<title>Prawa autorskie</title>
<sect1 id="authors">
<title>Autorzy</title>

<itemizedlist>
<listitem><para>Matthias Ettrich <email>ettrich@kde.org</email></para></listitem>
<listitem><para>Kalle Dahlheimer <email>kalle@kde.org</email></para></listitem>
<listitem><para>Torben Weiss <email>weis@kde.org</email></para></listitem>
<listitem><para>Bernd Wuebben <email>wuebben@kde.org</email></para></listitem>
<listitem><para>Stephen Schaub <email>sschaub@bju.edu</email> - Redaktor</para></listitem>
<listitem><para>Robert Williams <email>rwilliams@kde.org</email> - Redaktor</para></listitem>
<listitem><para>Lauri Watts <email>lauri@kde.org</email></para></listitem>
</itemizedlist>

<para>Polskie tłumaczenie: Marcin Kocur<email>marcinkocur@op.pl</email></para> 
&underFDL; </sect1>
</chapter>
</book>