path: root/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/quicktour.docbook

<chapter id="using-kstars">
<title>Een korte rondleiding door &kstars;</title>

<para>Dit hoofdstuk loodst u door &kstars;, en maakt u bekend met vele van de belangrijkste eigenschappen. </para>

<screenshot>
<screeninfo>U ziet hier een schermafdruk van het hoofdvenster van &kstars;: </screeninfo>
<mediaobject>
  <imageobject>
    <imagedata fileref="screen1.png" format="PNG"/>
  </imageobject>
  <textobject>
    <phrase>Hoofdvenster</phrase>
  </textobject>
</mediaobject>
</screenshot>

<para>In de schermafdruk hierboven ziet u een afbeelding die typisch is voor het KStars-programma. U ziet hierin een gedeelte van de hemel rondom Betelgeuze afgebeeld, de helderste ster in het sterrenbeeld Orion. Orion is zojuist opgekomen boven de oostelijke horizon. Sterren worden getoond met hun <link linkend="ai-colorandtemp">werkelijke kleur</link> en relatieve helderheden. Bij de helderste sterren wordt de naam genoemd (bijv. Betelgeuze). M42, de Orionnevel, is te zien rechts van de  <quote>gordel</quote>-sterren van Orion, net boven de horizon. Als u goed kijkt, kunt u ook de planeet Saturnus linksboven zien. In drie hoeken van de schermafdruk ziet u tekstvelden met informatie over de huidige tijd (<quote>LT: 12:39:25 19/03/03</quote>), de huidige plaats op aarde (<quote>Baltimore, Maryland, VS</quote>), en het object dat zich nu in het midden van het beeld bevindt (<quote>Kijkrichting: Betelgeuze (alp(ha) Ori(onis))</quote>). Boven de afbeelding van de sterrenhemel zijn twee werkbalken. De hoofdwerkbalk bevat snelkoppelingen voor <link linkend="kstars-menus">menufuncties</link>, en een tijd-beeldelement waarmee u kunt instellen hoe snel de simulatieklok loopt. De weergavewerkbalk bevat knoppen waarmee het tonen van verschillende soorten objecten kan worden aan- en uitgezet. Onderaan het scherm is een statusbalk waarin de naam wordt getoond van het object waarop u klikt, en de <link linkend="ai-skycoords">hemelcoördinaten</link> (Rechte Klimming en Declinatie) van de de positie van de muiscursor in de sterrenkaart. </para>

<sect1 id="startwizard">
<title>De opstartassistent</title>
<para>
<indexterm><primary>Opstartassistent</primary></indexterm> De eerste keer dat u Kstars start ziet u een opstartassistent, waarmee u gemakkelijk uw geografische locatie kunt instellen en enkele extra gegevensbestanden kunt ophalen. U kunt de opstartassistent op elk moment verlaten door op de knop <guilabel>Afsluiten</guilabel> te drukken. </para>

<para>Op de eerste pagina van de opstartassistent kunt u rechts in het venster de geografische locatie kiezen uit een lijst van 2500+ locaties die het programma kent. Deze lijst kan worden gefilterd met de tekst die u invult in de invulvelden voor <guilabel>Stad</guilabel>, <guilabel>Provincie</guilabel>, en <guilabel>Land</guilabel>. Als de gewenste locatie niet in de lijst voorkomt kunt u voorlopig een stad in de buurt kiezen. Later kunt u uw precieze locatie met de hand invullen met het hulpmiddel <link linkend="setgeo">Geografische locatie instellen</link>. Na het kiezen van een locatie drukt u op <guilabel>Verder</guilabel>. </para>

<para>In de tweede pagina van de opstartassistent kunt u de extra gegevens ophalen die niet in de standaarddistributie van &kstars; zijn opgenomen. Druk op de knop <guilabel>Gegevens ophalen</guilabel> om het hulpmiddel <guilabel>Gegevens ophalen</guilabel> te openen. Wanneer dit allemaal klaar is drukt u op de knop <guilabel>Voltooien</guilabel> en kunt u aan de slag met &kstars;. </para>

<note>
<para>Het hulpmiddel Gegevens ophalen is alleen beschikbaar als KDE 3.3.x is geïnstalleerd. </para>
</note>
</sect1>

<sect1 id="lookaround">
<title>Neem eens een kijkje</title>
<para>
<indexterm><primary>Navigatietoetsen</primary>
<secondary>Grondbeginselen</secondary></indexterm>
Nu de tijd en de locatie zijn ingesteld, kunnen we eens een kijkje gaan nemen. U kunt het beeld verplaatsen met behulp van de pijltjestoetsen. De verplaatsingssnelheid wordt verdubbeld als u tegelijkertijd de &Shift;-toets ingedrukt houdt. U kunt het beeld ook verplaatsen door klikken en slepen met de muis. Merk op dat als het beeld wordt verplaatst, niet alle objecten worden getoond. Dit is gedaan om de <acronym>CVE</acronym> (CPU, de processor) te ontlasten, doordat die nu niet steeds de posities van alle objecten hoeft te herberekenen, waardoor een vloeiender verplaatsing mogelijk wordt (u kunt in het venster <link linkend="config">&kstars; instellen</link> instellen welke objecten verborgen worden tijdens verplaatsingen). Er zijn zeven manieren om de vergroting (of <firstterm>Zoomniveau</firstterm>) van het beeld in te stellen:</para>

<orderedlist>
<listitem>
	<para>Met de toetsen <keycap>+</keycap> en <keycap>-</keycap></para>
</listitem>
<listitem>
	<para>Met de In- en Uitzoomknoppen in de werkbalk</para>
</listitem>
<listitem>
	<para><guimenuitem>Inzoomen</guimenuitem>/<guimenuitem>Uitzoomen</guimenuitem> kiezen in het menu <guimenu>Beeld</guimenu></para>
</listitem>
<listitem>
	<para><guimenuitem>Naar hoekgrootte vergroten...</guimenuitem> kiezen in het menu <guimenu>Beeld</guimenu>. U kunt zo de grootte van het gezichtsveld opgeven, in graden.</para>
</listitem>
<listitem>
	<para>Uw muiswiel gebruiken</para>
</listitem>
<listitem>
	<para>Op en neer slepen met de muis met ingedrukte middelste knop.</para>
</listitem>
<listitem>
	<para>&Ctrl; ingedrukt houden, terwijl u met de muis sleept. Hiermee kunt u een rechthoekig gebied in de kaart markeren. Als u de muisknop loslaat zal het beeld op de rechthoek inzoomen.</para>
</listitem>
</orderedlist>

<para>Merk op dat als u inzoomt, zwakkere sterren zichtbaar worden.</para>

<para>Zoom uit tot dat u een groene kromme lijn ziet, deze stelt uw lokale <link linkend="ai-horizon">horizon</link> voor. Als u de standaard instellingen van &kstars; niet heeft veranderd, dan zal het beeld onder de horizon geheel groen zijn, waarmee de voorgrond van de aarde wordt afgebeeld. Er is ook een witte kromme lijn, dit is de <link linkend="ai-cequator">hemelequator</link>, en een bruine kromme lijn, die de <link linkend="ai-ecliptic">ecliptica</link> voorstelt, de baan die de zon lijkt te volgen tussen de sterren in de loop van het jaar. De zon bevindt zich altijd ergens op de ecliptica, en de planeten altijd dichtbij de ecliptica. </para>
</sect1>

<sect1 id="skyobjects">
<title>Objecten aan de hemel</title>
<para>
<indexterm><primary>Objecten aan de hemel</primary>
<secondary>Overzicht</secondary></indexterm>
&kstars; laat duizenden objecten aan de hemel zien: sterren, planeten, kometen, asteroïden, sterrenhopen, nevels en melkwegstelsels. U kunt allerlei dingen doen met de getoonde objecten en er informatie over krijgen. Door er op te klikken kunt u in de statusbalk zien hoe een object heet, en door de muis er even boven te houden wordt in de sterrenkaart de naam ervan gedurende korte tijd getoond. Er op dubbelklikken centreert de sterrenkaart op dit object en start het volgen ervan (zodat het in het midden van de sterrenkaart blijft terwijl de tijd doorloopt). <mousebutton>Rechts</mousebutton>klikken op een object geeft u een contextmenu met meer opties. </para>

<sect2 id="popupquick">
<title>Het contextmenu</title>
<indexterm><primary>Contextmenu</primary><secondary>Voorbeeld</secondary></indexterm>

<para>Hier is een voorbeeld van het contextmenu van de Orionnevel, die u ziet na er op te <mousebutton>rechts</mousebutton>klikken: </para>

<screenshot>
<screeninfo>Contextmenu voor M 42</screeninfo>
<mediaobject>
  <imageobject>
    <imagedata fileref="popup.png" format="PNG"/>
  </imageobject>
  <textobject>
    <phrase>Contextmenu voor M 42</phrase>
  </textobject>
</mediaobject>
</screenshot>

<para>Hoe het contextmenu eruit ziet hangt een beetje af van het type object waarop is  <mousebutton>rechts</mousebutton>geklikt, maar de basisstructuur ziet u hieronder. U vindt er <link linkend="popup-menu"> nadere informatie over het contextmenu</link>. </para>

<para>In het bovenste gedeelte vindt u wat informatie (die u niet kunt selecteren). In de bovenste een tot drie regels ziet u de naam (of namen) van het object, en wat voor soort object het is. In de volgende drie regels ziet u de tijden van opkomst, doorgang (door de meridiaan) en ondergang van het object. Als er "circumpolair" staat bij de opkomst- en ondergangstijden, dan betekent dat dat het object op deze locatie altijd boven de horizon zal zijn.</para><para>Noot vertaler: circumpolair kan ook betekenen dat het object altijd onder de horizon is, en dus nooit opkomt of ondergaat. Zo is het Zuiderkruis voor een waarnemer in Nederland circumpolair onder de horizon. Vanuit Nederland is het Zuiderkruis dus niet zichtbaar. </para>
<para>Het middelste gedeelte bevat opdrachten voor wat u met het object wilt doen, zoals <guimenuitem>Centreren en volgen</guimenuitem>, <guimenuitem>Details...</guimenuitem>,en <guimenuitem>Naam tonen</guimenuitem>. Zie <link linkend="popup-menu">beschrijving contextmenu</link> voor een complete lijst en beschrijving van elke actie. </para>
<para>
<indexterm><primary>Objecten aan de hemel</primary>
<secondary>Internet-koppelingen</secondary>
<seealso>Contextmenu</seealso></indexterm>
Hieronder vindt u koppelingen naar internetpagina's met afbeeldingen en/of informatie over het object. Als u nog een internetpagina kent met informatie of een afbeelding van het object, kunt u zelf een koppeling toevoegen aan het contextmenu van het object met behulp van <guimenuitem>Koppeling toevoegen...</guimenuitem>. </para>
</sect2>

<sect2 id="findobjects">
<title>Objecten zoeken</title>
<indexterm><primary>Hulpmiddel Object zoeken</primary></indexterm>
<indexterm><primary>Objecten aan de hemel</primary>
<secondary>Zoeken op naam</secondary></indexterm>
<para>U kunt objecten met een naam zoeken in het venster <guilabel>Object zoeken</guilabel> dat u kunt openen door op het pictogram <guiicon>Object zoeken</guiicon> te klikken in de werkbalk, door <guimenuitem>Object zoeken...</guimenuitem> in het menu <guimenu>Kijkrichting</guimenu> te kiezen, of door op de toetsen<keycombo action="simul">&Ctrl;<keycap>F</keycap></keycombo> te drukken. Het venster <guilabel>Object zoeken</guilabel> ziet u hieronder: <screenshot>
<screeninfo>Venster object zoeken</screeninfo>
<mediaobject>
  <imageobject>
    <imagedata fileref="find.png" format="PNG"/>
  </imageobject>
  <textobject>
    <phrase>Venster object zoeken</phrase>
  </textobject>
</mediaobject>
</screenshot>
</para>

<para>Het venster bevat een lijst van alle objecten in &kstars; die een naam hebben. Veel van deze objecten hebben alleen een catalogusnummer (bijvoorbeeld NGC 3077), maar er zijn objecten die ook een gewone naam hebben (bijvoorbeeld de Draaikolknevel). U kunt in deze lijst naar naam en naar objecttype filteren. Om naar de naam te filteren voert u de eerste letters in van de naam in het invulvak boven de lijst, waarna in de lijst alleen nog namen voorkomen die met die letters beginnen. Om naar het type te filteren, kiest u het type in het combinatieveld onderin het venster. </para><para>Om op een object te centreren kiest u het gewenste object in de lijst, en drukt u op <guibutton>OK</guibutton>. Merk op dat indien het object zich onder de horizon bevindt, het programma waarschuwt dat u mogelijk niets ziet behalve de voorgrond (u kunt de voorgrond doorzichtig maken in het venster <guilabel>Weergaveopties</guilabel> ,of door op de knop <guiicon>Horizon omschakelen</guiicon> te klikken in de Weergavewerkbalk). </para>
</sect2>

<sect2 id="centertrack">
<title>Centreren en volgen</title>
<indexterm><primary>Objecten aan de hemel</primary>
<secondary>Volgen</secondary></indexterm>
<para>&kstars; zal automatisch beginnen met volgen zodra er op een object is gecentreerd, hetzij in het venster <guilabel>Object zoeken</guilabel>, hetzij door op het object te dubbelklikken, hetzij doordat er gekozen is voor <guimenuitem>Centreren en volgen</guimenuitem> in het contextmenu dat u ziet na <mousebutton>rechts</mousebutton>klikken op het object. U kunt het volgen stoppen door het beeld te verplaatsen, op de knop <guiicon>Vergrendelen</guiicon> in de hoofdwerkbalk te klikken, of door <guimenuitem>Volgen stoppen</guimenuitem> te kiezen in het menu <guimenu>Kijkrichting</guimenu>. </para>

<note>
<para>
<indexterm><primary>Baansporen</primary>
<secondary>Gekoppeld aan het gecentreerde object</secondary>
</indexterm>
Wanneer een lichaam in het zonnestelsel wordt gevolgd zal &kstars; er automatisch een <quote>baanspoor</quote> bij tekenen waardoor de baan van het lichaam langs de hemel zichtbaar wordt. U zult waarschijnlijk de tijdstap van de klok op een grote waarde moeten zetten (zoals <quote>1 dag</quote>) om het spoor te kunnen zien. </para>
</note>
</sect2>

<sect2 id="objectactions">
<title>Acties met toetsenbord</title>
<indexterm><primary>Objecten aan de hemel</primary>
<secondary>Acties met toetsenbord</secondary></indexterm>
<para>Als u op een object klikt in de kaart wordt het het <firstterm>geselecteerde object</firstterm>, en ziet u de naam ervan in de statusbalk. Er zijn een aantal snelle toetsopdrachten beschikbaar voor acties op het geselecteerde object: <variablelist>
<varlistentry>
<term><keycap>C</keycap></term>
<listitem>
<para>Het geselecteerde object centreren en volgen.</para>
</listitem>
</varlistentry>

<varlistentry>
<term><keycap>D</keycap></term>
<listitem>
<para>Toon het venster <link linkend="tool-details">Objectdetails</link> van het geselecteerde object</para>
</listitem>
</varlistentry>

<varlistentry>
<term><keycap>L</keycap></term>
<listitem>
<para>Naam van het geselecteerde object wel/niet tonen</para>
</listitem>
</varlistentry>

<varlistentry>
<term><keycap>O</keycap></term>
<listitem>
<para>Het geselecteerde object aan de <link linkend="tool-observinglist">Waarneemlijst</link> toevoegen</para>
</listitem>
</varlistentry>

<varlistentry>
<term><keycap>T</keycap></term>
<listitem>
<para>Het baanspoor van een object (alleen in het zonnestelsel) wel/niet tonen </para>
</listitem>
</varlistentry>

</variablelist>
</para>

<note>
<para>Door tegelijkertijd de <keycap>Alt</keycap>-toets ingedrukt te houden worden al deze acties niet op het geselecteerd object maar op het gecentreerde object (dus in de kijkrichting) uitgevoerd. </para>
</note>
</sect2> <!--object actions-->
</sect1> <!--objects in the sky-->

<sect1 id="endtour">
<title>Einde van de rondleiding</title>
<para>Dit is het einde van de rondleiding door &kstars;, hoewel we alleen maar hebben geroken aan de vele mogelijkheden. In &kstars; zijn vele nuttige <link linkend="tools">hulpmiddelen voor de astronomie</link>, u kunt er direct <link linkend="indi">uw telescoop mee besturen</link>, en het geeft u een groot aantal opties voor het <link linkend="config">configureren en aanpassen</link>. Bovendien bevat dit handboek het <link linkend="astroinfo">AstroInfo Project</link>, een aantal korte, aan elkaar gekoppelde artikeltjes waarin enkele Astronomische en Astrofysische begrippen achter &kstars; worden uitgelegd. </para>
</sect1>

</chapter>