path: root/tde-i18n-nl/docs/tdegames/kgoldrunner/index.docbook

<?xml version="1.0" ?>
<!DOCTYPE book PUBLIC "-//KDE//DTD DocBook XML V4.2-Based Variant V1.1//EN" "dtd/kdex.dtd" [
  <!ENTITY kgoldrunner "<application>KGoldrunner</application>">
  <!ENTITY kappname "&kgoldrunner;">
  <!ENTITY package "tdegames">
  <!ENTITY % addindex "IGNORE">
  <!ENTITY % Dutch "INCLUDE"> <!-- change language only here -->
]>

<book lang="&language;">

<bookinfo>
<title>Het handboek van &kgoldrunner;</title>
<authorgroup>
<author><firstname>Ian</firstname> <surname>Wadham</surname> <affiliation><address><email>ianw@netspace.net.au</email></address></affiliation>
</author>
<author><firstname>Marco</firstname> <surname>Krüger</surname> <affiliation><address><email></email></address></affiliation>
</author>
&Sander.Koning; 
</authorgroup>

<copyright>
<year>2003</year>
<holder>Ian Wadham</holder><holder>Marco Krüger</holder>
</copyright>

<legalnotice>&FDLNotice;</legalnotice>

<date>2003-08-25</date>
<releaseinfo>2.0</releaseinfo>

<abstract>
<para>
<inlinemediaobject><imageobject>
<imagedata fileref="kgoldrunner.png" format="PNG"/>
</imageobject></inlinemediaobject> &kgoldrunner;, een spel van actie en het oplossen van puzzels. Ren door het doolhof, ontwijk uw vijanden, verzamel al het goud en klim naar het volgende niveau.</para>
</abstract>

<keywordset>
<keyword>KDE</keyword>
<keyword>KGoldrunner</keyword>
</keywordset>
</bookinfo>

<chapter id="playing-kgoldrunner">
<title>&kgoldrunner; spelen</title>

<sect1 id="introduction">
<title>Inleiding</title>

<para>&kgoldrunner; is een actiespel waarin de held <inlinemediaobject><imageobject><imagedata fileref="hero.png" format="PNG"/></imageobject></inlinemediaobject> door een doolhof rent en vijanden ontwijkt. <inlinemediaobject><imageobject>
<imagedata fileref="enemy.png" format="PNG"/>
</imageobject></inlinemediaobject>
</para>

<para>U moet de held met de muis of het toetsenbord leiden en alle goudklompjes verzamelen, vervolgens kunt u naar het volgende niveau klimmen. Uw vijanden zitten ook achter het goud aan. En erger nog, ze zitten achter u aan! Als ze u vangen, doden ze u!</para>

<para>Het probleem is dat u geen wapen hebt om <emphasis>hen</emphasis> te doden. Het enige dat u kunt doen is wegrennen, gaten in de vloer graven om ze vast te zetten of ze in een gebied lokken waar ze u geen pijn kunnen doen. Na korte tijd klimt een vastgezette vijand uit zijn gat, maar als dit daarvóór dichtgaat, gaat hij dood en verschijnt hij ergens anders opnieuw. </para>

<para>Als u nog niet eerder gespeeld hebt, probeer dan het spel <quote>Oefening</quote>, dat u de regels en basistechnieken leert. Probeer dan het spel <quote>De initiatie</quote>. Experts zullen misschien het spel <quote>Uitdaging</quote> of <quote>De wraak van Peter W</quote> leuk vinden, maar het spel <quote>De initiatie</quote> bevat 100 niveaus en sommige zijn erg moeilijk. Het is een goed spel om een topscore mee te behalen.</para>

<para>Als u naar uitgebreidere niveaus opklimt, zult u merken dat &kgoldrunner; actie, strategie, tactiek en puzzels oplossen combineert &mdash; allemaal in één spel. Veel geluk!</para>

</sect1>

<sect1 id="typical-game">
<title>Een typisch spel</title>

<para>Hieronder ziet u een typisch spel tijdens het spelen. De held (groen) is in niveau 4 van het spel "Uitgebreide oefening". De statusbalk van het venster toont hoeveel levens hij over heeft en hoeveel punten hij gescoord heeft. Ook toont deze dat er een tip voor dit niveau beschikbaar is (zoals altijd in oefeningsspellen) en dat de actie gestopt is (tijdens het maken van deze schermafdruk) en vervolgd kan worden door op <keycap>P</keycap> of <keycap>Esc</keycap> te drukken.</para>

<para>De held begon linksbovenin, groef een gat en viel op een kolom valse stenen en goud waar u hem nu kunt zien vallen. De vijand boven hem zal in het gat vallen, er vervolgens uitklimmen en daarboven vastzitten tot het einde van het niveau. Hij zou de held daar wat problemen kunnen gaan veroorzaken, omdat daar de verborgen ladders verschijnen als al het goud weg is. De held moet die gebruiken om naar het volgende niveau te komen.</para>

<screenshot>
<screeninfo>Typisch spel in &kgoldrunner;</screeninfo>
<mediaobject>
<imageobject><imagedata fileref="tute008.png" format="PNG"/></imageobject>
<textobject><phrase>Typisch spel in &kgoldrunner;</phrase></textobject>
</mediaobject>
</screenshot>

<para>De vijand rechts is aan het vallen en draagt wat goud. Let op zijn gouden omranding. De derde vijand zal zodirect een ladder afdalen om de held op te jagen. Hij zal beide vijanden moeten ontwijken als hij de vloer bereikt... Dit niveau toont ook stenen, waar u doorheen kunt graven, en beton, waar u niet doorheen kunt graven, en bevat veel vallen (valse stenen) die er precies hetzelfde uitzien als gewone stenen.</para>

</sect1>

<sect1 id="how-to-play">
<title>Hoe te spelen</title>

<sect2>
<title>Het spel starten</title>

<para>Als het venster van &kgoldrunner; verschijnt, klikt u op de naam van een van de spellen in de getoonde lijst en vervolgens op de knop <guibutton>Spel starten</guibutton>. Niveau 1 van het gekozen spel verschijnt en de muiscursor bevindt zich op de plaats van de held. U begint met spelen door de muis te verplaatsen, te klikken of een toets in te drukken die de held bestuurt (&eg; <keycap>Spatie</keycap>), maar gebruik niet <keycap>Q</keycap>, <keycap>S</keycap>, <keycap>P</keycap> of &Esc;. U start elk niveau op dezelfde manier.</para>

<para>U hebt vijf levens in het begin en krijgt een bonusleven voor elk afgerond niveau.</para>

</sect2>

<sect2 id="mouse-control">
<title>Bewegen</title>

<para>Standaard bestuurt u de held (groen) met de muis, maar u kunt hem ook met het toetsenbord besturen (<link linkend="keyboard-control">zie hieronder</link>). Hij beweegt naar waar u de muispijl ook plaatst. Hij kan niet zo snel bewegen als u de muis kunt verplaatsen, maar zal zijn best doen. Als de muispijl boven of onder zijn niveau is, gaat hij omhoog of omlaag als er een ladder of een plek om te vallen beschikbaar is. Anders beweegt hij horizontaal ot hij boven, onder of precies op de muispijl staat. U kunt hem eenvoudige paden (zoals _ | L of U) laten volgen, maar maak niet te veel bochten ver vóór hem.</para>

<para>U kunt naar links en rechts bewegen over stenen, beton, ladders en balken en omhoog en omlaag over ladders. Als u op een leeg veld of een goudklompje staat en er geen steen, beton, ladder of balk is om u tegen te houden, neemt de zwaartekracht het over en valt u. U valt ook als u naar beneden beweegt vanaf een balk of de onderkant van een ladder, dus houd de muispijl daarboven als u zich vast wilt blijven houden.</para>

</sect2>

<sect2 id="keyboard-control">
<title>Toetsenbordbesturing</title>

<para>Als u dat liever hebt, kunt u het toetsenbord gebruiken om de held te besturen. De standaardtoetsen zijn de pijltoetsen en <keycap>I</keycap>, <keycap>J</keycap>, <keycap>K</keycap> en <keycap>L</keycap> (als eerbetoon aan het originele spel op de Apple II), met de toetsen <keycap>Z</keycap> en <keycap>C</keycap> om te graven. U kunt met één hand spelen door <keycap>U</keycap>, <keycap>I</keycap>, <keycap>O</keycap>, <keycap>J</keycap>, <keycap>K</keycap>, <keycap>L</keycap> en <keycap>Spatie</keycap> te gebruiken (op een <quote>QWERTY</quote>-toetsenbord) of met twee handen door de pijltoetsen, <keycap>Spatie</keycap>, <keycap>Z</keycap> en <keycap>C</keycap> te gebruiken. U kunt ook andere toetsen kiezen in het menu <guimenu>Instellingen</guimenu> als u de &kde;-desktopversie van &kgoldrunner; hebt.</para>

<para>U schakelt over naar toetsenbordmodus door een van de toetsen in te drukken waarmee u de held kunt besturen of door <guimenuitem>Toetsenbordbesturing</guimenuitem> uit het menu <guimenuitem>Instellingen</guimenuitem> te kiezen.</para>

<para>Met de bewegingstoetsen (<keycap>I</keycap>, <keycap>J</keycap>, <keycap>K</keycap>, <keycap>L</keycap> of pijltoetsen) begint de held omhoog, omlaag, naar links of naar rechts te bewegen. Hij blijft in die richting bewegen zolang hij kan, totdat u een andere bewegingstoets of <keycap>Spatie</keycap> indrukt om te stoppen. In muismodus stopt hij automatisch als hij de muispijl bereikt.</para>

<para>Een waarschuwing: het toetsenbord gebruiken is veel moeilijker, op lange termijn, dan de muis gebruiken. Zie de muis als een joystick.</para>

</sect2>

<sect2 id="pausing">
<title>Een pauze nemen</title>

<para>U kunt het spel op ieder moment stoppen door een pauzetoets in te drukken (<keycap>P</keycap> of &Esc;). U kunt verdergaan door de toets <keycap>P</keycap> of &Esc; opnieuw in te drukken. Er is ook een optie <guimenuitem>Pauze</guimenuitem> in het menu <guimenu>Spel</guimenu>, maar het probleem is om daarboven te komen zonder de held te bewegen en in problemen te raken.</para>

<tip><para>Als u het menu van &kgoldrunner; wilt gebruiken of werk in een ander venster wilt doen, gebruik dan altijd een pauzetoets om het spel te onderbreken. Anders blijft de held de muispijl volgen en zou hij in problemen kunnen raken.</para></tip>

</sect2>

<sect2 id="winning">
<title>Een niveau winnen</title>

<para>Het doel van het spel is om al het goud te verzamelen, door er doorheen te lopen of te vallen. Als er geen meer over is, moet u naar de bovenkant van het speelveld bewegen om naar het volgende niveau te komen. Vaak verschijnen er verborgen ladders als u het laaste goud verzameld hebt die u kunt gebruiken om naar boven te klimmen. </para>

</sect2>

<sect2 id="false-bricks">
<title>Pas op voor valse stenen</title>

<para>Valse stenen, ook wel bekend als doorvalstenen of vallen, vormen de andere verborgen eigenschap van het spel. Ze lijken precies op gewone stenen, maar als u er overheen rent valt u. Dit kan slecht zijn als er een vijand of een put beneden is, of goed als er wat goud is.</para>

</sect2>

<sect2 id="enemies">
<title>Vijanden</title>

<para>Vijanden bewegen vrijwel hetzelfde als de held. Het belangrijke verschil is wanneer ze in een gat vallen dat de held gegraven heeft (zie <link linkend="rules-of-digging">Regels van het graven</link> verderop). Ze pakken goud altijd of willekeurig op, afhankelijk van de instellingen van het spel, en laten goud willekeurig op steen, beton of de bovenkant van een ladder vallen. Een vijand die goud draagt heeft een gouden omlijning. U moet het goud van hem wegkrijgen voordat u het niveau kunt afmaken.</para>

<para>Als een vijand u raakt of u er bovenop beweegt, gaat u dood en moet u het niveau overnieuw starten als u nog levens over hebt. Echter, het is mogelijk om op het hoofd van een vijand te lopen of te staan en u kunt met een vijand meegaan naar beneden als hij valt. Sommige uitgebreide niveaus vereisen zulke acties.</para>

</sect2>

<sect2 id="losing-a-level">
<title>Een niveau verliezen</title>

<para>Zoals hierboven uitgelegd, kunt u een niveau en een leven verliezen door een vijand aan te raken. U kunt ook verliezen door in een uitgegraven steen opgesloten te raken als deze weer dichtgaat. Verder kunt u zelfmoord plegen door op de toets <keycap>Q</keycap> te drukken of het menu-item <menuchoice><guimenu>Spel</guimenu><guimenuitem>Held doden</guimenuitem></menuchoice> te gebruiken. Waarom zou u dat willen doen? Wel, soms raakt u opgesloten op een plek waaruit u niet kunt ontsnappen. U blijft voor eeuwig opgesloten tenzij u zelfmoord pleegt!</para>

</sect2>

<sect2 id="importance-of-digging">
<title>Het belang van graven</title>

<para>Graven is een van de krachtigste tactieken die u bezit. Om een gat in een steen links of rechts van u te graven, klikt u de <mousebutton>linker</mousebutton> of de <mousebutton>rechter</mousebutton> muisknop, of gebruikt u een van de graaftoetsen (standaard <keycap>Z</keycap>, <keycap>C</keycap>, <keycap>U</keycap>, <keycap>O</keycap>).</para>

<para>U kunt een aankomende vijand ontwijken door een gat te graven, te wachten tot hij erin valt en dan snel over zijn hoofd te rennen. Op hetzelfde moment kunt u het eventuele goud dat hij draagt verzamelen. Normaal gesproken kunt u twee gaten graven om twee vijanden te vangen en over hen weg te rennen, maar dit werkt zelden als de vijanden gescheiden zijn of als er meer dan twee zijn.</para>

<para>U kunt vijanden doden door genoeg gaten in hun pad te graven. Meestal zijn er twee of meer gaten nodig om één vijand te doden en tot acht of meer gaten om er vier of vijf te doden. Als vijanden dood gaan, verschijnen ze onmiddellijk opnieuw. Afhankelijk van of het spel de regels en instellingen van <quote>&kgoldrunner;</quote> of <quote>traditionele</quote> regels volgt, is dit op de plek waar ze in het niveau begonnen of bovenaan het speelveld (zie <link linkend="choice-of-rules">Regels kiezen</link>).</para>

</sect2>

<sect2 id="rules-of-digging">
<title>Regels van het graven</title>

<para>Om een gat links of rechts van u te graven, klikt u de <mousebutton>linker</mousebutton> of <mousebutton>rechter</mousebutton> muisknop, of gebruikt u de toets <keycap>Z</keycap>, <keycap>C</keycap>, <keycap>U</keycap> of <keycap>O</keycap>. U kunt alleen in steen graven, niet in iets anders. Het gat verschijnt in de vloer naast u (&ie; linksonder of rechtsonder de held). U kunt rennen, staan of vallen terwijl u graaft. Er moet een lege plaats of gat boven de steen zijn (&ie; u kunt niet graven onder een ladder, balk, goudklompje, stuk beton, valse steen of vijand).</para>

<para>De held kan in elke richting door gegraven gaten heen bewegen, inclusief er doorheen vallen om aan een vijand te ontsnappen. Na korte tijd gaan gegraven gaten weer dicht, dus u moet ze snel gebruiken. Bereid het graven voor. Er is geen tijd om te stoppen en na te denken terwijl u graaft.</para>

<para>Vijanden raken altijd gevangen als ze in een gegraven gat vallen en zullen altijd omhoog klimmen om eruit te raken. De tijd dat ze in een gat doorbrengen is minder dan de tijd die het gat open blijft, dus om vijanden te doden moet u normaal gesproken meerdere gaten snel achter elkaar graven. Vijanden laten goud altijd los als ze in een gat vallen, dus u kunt snel het hoofd van een vijand oprennen en het goud grijpen voordat u eruit klimt.</para>

<para>Vijanden vallen niet van bovenaf naar beneden door een gat heen, maar afhankelijk van de spelregels en het menu <guimenu>Instellingen</guimenu>, kunnen ze horizontaal een gegraven gat inrennen en niet opgesloten raken en kunnen ze daaruit vallen of een ander gat inrennen of het gat uitrennen. Diverse niveaus die de <quote>traditionele</quote> regels volgen, zijn ervan afhankelijk dat een vijand door een gat heen kan rennen.</para>

</sect2>

<sect2 id="winning-and-losing-the-game">
<title>Het spel winnen en verliezen</title>

<para>U wint door het laatste niveau in het spel af te maken. U verliest als uw laatste leven over is. In beide gevallen kunt u uw prestatie in <quote>KGoldrunner's Galerij der Groten</quote> opnemen, als u één van de tien topscores voor dat spel hebt behaald.</para>

</sect2>
</sect1>

<sect1 id="scoring">
<title>Scoren</title>

<itemizedlist>
<listitem>
<para>Begin met 5 levens.</para>
</listitem>
<listitem>
<para>Verlies een leven en doe een niveau overnieuw als de held sterft</para>
</listitem>
<listitem>
<para>Krijg een leven erbij als u een niveau voltooit</para>
</listitem>
<listitem>
<para>75 punten voor het opsluiten van een vijand</para>
</listitem>
<listitem>
<para>75 punten voor het doden van een vijand</para>
</listitem>
<listitem>
<para>250 punten voor het verzamelen van goud</para>
</listitem>
<listitem>
<para>1500 punten voor het voltooien van een niveau</para>
</listitem>
</itemizedlist>

</sect1>

<sect1 id="choice-of-rules">
<title>Regels kiezen</title>

<para>De meeste regels van &kgoldrunner; zijn beschreven in de sectie <link linkend="how-to-play">Hoe te spelen</link>, maar er zijn twee belangrijke soorten regels die de manier van spelen beïnvloeden: <quote>traditioneel</quote> en <quote>&kgoldrunner;</quote>. Het is belangrijk om te weten welke instellingen van kracht zijn als u een spel aan het spelen bent. Veel <quote>traditionele</quote> niveaus zijn onmogelijk met de instelling <quote>&kgoldrunner;</quote>. Veel <quote>&kgoldrunner;</quote>-niveaus zijn makkelijker met <quote>traditionele</quote> instellingen, maar de <quote>traditionele</quote> spellen zijn niet eenvoudig. Om het leven makkelijker te maken kiest &kgoldrunner; automatisch de juiste instellingen voor een spel als u het begint, maar u kunt ze veranderen als u dat wilt. </para>

<para>Het belangrijkste verschil tussen de <quote>traditionele</quote> en <quote>&kgoldrunner;</quote>-instellingen is de manier waarop de vijanden hun weg naar de held kiezen.</para>

<itemizedlist>
<listitem>
<para>Met de <quote>traditionele</quote> methode zoeken vijanden naar verticale paden (ladders en vallen) en proberen ze boven de held of op dezelfde hoogte te blijven. Ze gaan alleen onder hem als een laatste redmiddel. De vijanden doen geen poging om de held in horizontale richting te benaderen totdat ze op dezelfde hoogte zijn en een horizontaal pad kunnen vinden. Dit leidt tot situaties waarin u vijanden die ver weg van u zijn kunt <quote>besturen</quote> en ze voor u kunt laten werken of ze op zijn minst van u weg laten blijven.</para>
</listitem>
<listitem>
<para>De <quote>&kgoldrunner;</quote>-methode zoekt afwisselend naar horizontale en verticale paden, hetgeen er voor zorgt dat de vijanden aan uw kant van het speelveld blijven en op ongeveer dezelfde hoogte (&ie; ze zijn agressiever en niet zo gemakkelijk te manipuleren). Dat leidt tot een meer met actie gevuld spel, maar ook tot minder mogelijkheden voor strategie en het oplossen van puzzels.</para>
</listitem>
</itemizedlist>

<para>De andere verschillen staan hieronder:</para>

<itemizedlist>
<listitem>
<para>In het <quote>&kgoldrunner;</quote>-spel bewegen de vijanden en de held altijd op dezelfde snelheid en doen stenen er altijd even lang over om dicht te gaan. In het <quote>traditionele</quote> spel hangt de speelsnelheid af van het aantal vijanden in een niveau. Hoe meer vijanden, des te langzamer ze rennen. De held wordt ook langzamer, maar minder merkbaar.</para>
</listitem>
<listitem>
<para>In het <quote>traditionele</quote> spel verzamelen vijanden altijd goudklompjes als ze er overheen rennen. In het <quote>&kgoldrunner;</quote>-spel is dit een willekeurige keuze. De vijanden laten in beide speltypes goud na een willekeurige tijd vallen.</para>
</listitem>
<listitem>
<para>Vijanden kunnen horizontaal door gaten rennen in het <quote>traditionele</quote> spel maar niet in het <quote>&kgoldrunner;</quote>-spel. De truc in diverse <quote>traditionele</quote> niveaus is het vrijlaten van een vijand van achter een stenen muur. Als u de stenen weggraaft, rent hij het gat uit.</para>
</listitem>
<listitem>
<para>Als vijanden doodgaan in het <quote>&kgoldrunner;</quote>-spel gaan ze terug naar waar ze het niveau begonnen. In het <quote>traditionele</quote> spel verschijnen ze opnieuw op een willekeurige plek bovenaan het speelveld. Dit maakt een groot verschil, zeker in niveaus waar u vijanden goudklompjes voor u moet laten verzamelen, maar ook omdat de vijanden net zo snel op u neer komen vallen als u ze kunt doden.</para>
</listitem>
</itemizedlist>

</sect1>
</chapter>

<chapter id="level-selection-dialog">
<title>Het dialoogvenster "Niveau kiezen"</title>

<sect1 id="level-selection-dialog-box">
<title>Het dialoogvenster "Niveau kiezen" gebruiken</title>

<screenshot>
<screeninfo>Het dialoogvenster "Niveau kiezen"</screeninfo>
<mediaobject>
<imageobject>
<imagedata fileref="select.png" format="PNG"/>
</imageobject>
<textobject>
<phrase>Het dialoogvenster "Niveau kiezen"</phrase>
</textobject>
</mediaobject>
</screenshot>

<para>Dit venster verschijnt als het spel begint en ook als u opties uit de menu's <guimenu>Spel</guimenu> en <guimenu>Bewerken</guimenu> kiest. U gebruikt het om een spel en een niveau te kiezen dat u wil t spelen, bewerken, opslaan, verplaatsen of verwijderen. De hoofdknop onderaan is de knop <guibutton>OK</guibutton>. Het opschrift verandert afhankelijk van wat u aan doen bent: in dit geval een spel en niveau kiezen om te bewerken.</para>

<sect2 id="selecting-a-game">
<title>Een spel kiezen</title>

<para>Er zijn diverse <quote>systeem</quote>spellen die met &kgoldrunner; meegeleverd worden en deze verschijnen bovenaan de keuzelijst. Als u zelf spellen en niveaus hebt gemaakt, verschijnen deze onder de <quote>systeem</quote>-spellen. Om een van de spellen uit de lijst te selecteren, klikt u op de naam.</para>

<para>Als u een spel selecteert, toont het dialoogvenster automatisch welke regels van toepassing zijn (zie <link linkend="choice-of-rules">Regels kiezen</link>) en hoeveel niveaus er zijn. De knop <guibutton>Meer informatie</guibutton> geeft u meer informatie over het spel.</para>

</sect2>

<sect2 id="selecting-a-level">
<title>Een niveau kiezen</title>

<para>Als u een spel start, staat het niveau vast op <quote>001</quote>. In andere gevallen, zoals dit voorbeeld, kunt u een niveau kiezen. Standaard wordt iets redelijks gekozen, zoals het laatste niveau dat u hebt gespeeld of bewerkt.</para>

<para>U kunt een niveau kiezen door het in te typen of door de schuifbalk te verplaatsen. De pijlen aan de uiteinden verhogen of verlagen het getal met één. U kunt de schuifbalk ook verslepen en zo het getal snel veranderen, of met 10 verlagen of verhogen door links of rechts van de schuifbalk te klikken. </para>

<para>Met het veranderen van het nummer verschijnt een voorbeeld van het niveau in het kleine voorbeeldvenster en verschijnt de naam van het niveau (als die er is) onder de schuifbalk. </para>

</sect2>

<sect2 id="completing-selection">
<title>Uw selectie voltooien</title>

<para>Als u een spel en een niveau hebt gekozen, klikt u de hoofdknop onderaan om door te gaan met bewerken of spelen.</para>

<para>Totdat u dat doet verandert er niets, dus u kunt altijd op <guibutton>Annuleren</guibutton> klikken en doorgaan met waar u daarvoor mee bezig was. Merk op dat de actie gepauzeerd wordt als dit dialoogvenster verschijnt, dus u kunt doorgaan met spelen waar u gebleven was als u <guibutton>Annuleren</guibutton> kiest.</para>

</sect2>

<sect2 id="saving-changes">
<title>Wijzigingen opslaan</title>

<para>Als u een actie uit het menu <guimenu>Spel</guimenu> of <guimenu>Bewerken</guimenu> kiest, u daarvoor aan het bewerken was en uw wijzigingen niet hebt opgeslagen, krijgt u een vraag of u wilt opslaan, uw wijzigingen wilt verliezen, of wilt doorgaan. Het dialoogvenster om een niveau te kiezen voor de nieuwe actie verschijnt pas als u een beslissing over uw vorige werk hebt gemaakt.</para>

</sect2>

<sect2 id="any-level">
<title><quote>Elk</quote> niveau spelen of bewerken</title>

<para>Let op dat de menu's u de mogelijkheid geven om <quote>elk</quote> niveau te kiezen om te spelen of te bewerken. Als u een spel na niveau 1 start is dat ok, maar u zult niet zo'n hoge score krijgen. Ervaren spelers spelen vaak liever hogere niveaus voor de lol in plaats van proberen een topscore te krijgen, of willen wellicht <quote>oefenen</quote> op hogere niveaus voordat ze een topscore proberen te krijgen.</para>

<para>U kunt ook systeemniveaus kiezen om te bewerken, maar moet het wel in een van uw eigen spellen opslaan: niet in het systeemspel. Als het een erg moeilijk niveau is, wilt u het misschien veranderen zodat u niet steeds teruggaat naar het begin van het niveau als u dood gaat.</para>

<para>Om te zien wat dit betekent, probeert u het spel <quote>Uitdaging</quote>, niveau 16, <quote>De drie musketiers</quote>. Dat niveau bevat ongeveer tien moeilijke puzzels. Als u puzzel 1 hebt opgelost, wilt u die niet steeds opnieuw doen terwijl u aan puzzel 2 bezig bent. Het geheim is om een bewerkbare kopie te maken en die steeds bij te werken en het beginpunt van de held aan te passen, totdat u alle puzzels opgelost hebt. Dan kunt u de echte versie gaan proberen.</para>

</sect2>
</sect1>
</chapter>

<chapter id="menu-reference">
<title>De menugids</title>

<sect1 id="menu-overview">
<title>Overzicht van de menu's</title>

<variablelist>
<varlistentry>
<term><link linkend="game-menu"><guimenu>Spel</guimenu></link></term>
<listitem>
<para>Dit menu bevat opties die het spelverloop beïnvloeden, zoals spellen starten en beëindigen, spellen opslaan en opgeslagen spellen laden, topscores tonen en een tip verkrijgen (als die beschikbaar is). Het menu <guimenu>Spel</guimenu> bevat ook de optie <guimenuitem>Stoppen</guimenuitem> en een optie om het spel "Oefening" te starten zonder dit te hoeven opzoeken in het dialoogvenster "Niveau kiezen". U kunt ook stoppen door op de <guiicon>X</guiicon> rechts bovenaan het venster van &kgoldrunner; te klikken.</para>
</listitem>
</varlistentry>

<varlistentry>
<term><link
linkend="editor-menu"><guimenu>Bewerken</guimenu></link></term>
<listitem>
<para>Dit menu bevat alles dat u nodig hebt om uw eigen spellen en niveaus te maken en te onderhouden, inclusief het veranderen van de niveauvolgorde, het verplaatsen van niveaus tussen spellen en het verwijderen van niveaus. Als u uw niveaus reorganiseert, blijven de niveaunummers opeenvolgend en worden niveaus automatisch opnieuw genummerd.</para>
<para>Als u de spelbewerker gebruikt, verschijnt een grafische werkbalk met tekstballonnen onder de menubalk. Zie de <link linkend="game-editor">spelbewerker</link> voor meer details over het maken en bewerken van &kgoldrunner;-niveaus.</para> </listitem>
</varlistentry>

<varlistentry>
<term><link
linkend="landscapes-menu"><guimenu>Landschappen</guimenu></link></term>
<listitem>
<para>Dit menu biedt u een keuze uit landschappen (eigenlijk kleurenschema's) waarin u kunt spelen. Alle landschappen hebben sneltoetsen, dus u kunt van landschap wisselen terwijl u aan het spelen bent. Probeer <keycap>Shift+A</keycap> om over te schakelen naar het nostalgische Apple II-landschap.</para>
</listitem>
</varlistentry>

<varlistentry>
<term><link
linkend="settings-menu"><guimenu>Instellingen</guimenu></link></term>
<listitem>
<para>Dit menu bevat vier groepen instellingen: de keuze tussen muis- of toetsenbordbesturing, de opties voor de speelsnelheid, de keuze tussen <quote>&kgoldrunner;</quote>- of <quote>traditionele</quote> regels (zie <link linkend="choice-of-rules">Regels kiezen</link>) en als laatste de opties om het speelveld te vergroten of verkleinen. De huidige selecties zijn ingeschakeld. De instellingen worden automatisch gekozen als u begint te spelen, maar u kunt dit menu gebruiken om ze naar wens aan te passen. </para>
<para>In de &kde;-desktopversie van &kgoldrunner; is er ook een optie om sneltoetsen en besturingstoetsen voor uw held opnieuw toe te wijzen. </para>
</listitem>
</varlistentry>

<varlistentry>
<term><link linkend="help-menu"><guimenu>Help</guimenu></link></term>
<listitem>
<para>Het menu <guimenu>Help</guimenu> biedt een optie om het spel "Oefening" te starten, een optie om een tip te krijgen (als die beschikbaar is), toegang tot het handboek van &kgoldrunner; (dit document), <guimenuitem>Info over KGoldrunner</guimenuitem> en <guimenuitem>Info over KDE</guimenuitem> (of <guimenuitem>Info over de Qt</guimenuitem>-toolkit). </para>
<para>In de &kde;-desktopversie is er ook een optie om een bug of wens te rapporteren.</para>
<para>Als u een suggestie wilt doen of nieuwe niveaus wilt aanleveren, kunt u het huidige e-mailadres van de auteur vinden in het menu-item <guimenuitem>Over KGoldrunner</guimenuitem>.</para>
</listitem>
</varlistentry>
</variablelist>

</sect1>

<sect1 id="game-menu">
<title>Het menu <guimenu>Spel</guimenu></title>

<variablelist>
<varlistentry>
<term><menuchoice><shortcut><keycap>Ctrl+N</keycap></shortcut> <guimenu>Spel</guimenu><guimenuitem>Nieuw spel</guimenuitem> </menuchoice>
</term>
<listitem>
<para>Toont het dialoogvenster "Niveau kiezen" waarin u een spel kunt kiezen. U begint op niveau 1.</para>
</listitem>
</varlistentry>

<varlistentry>
<term><menuchoice><shortcut><keycap>Ctrl+O</keycap></shortcut> <guimenu>Spel</guimenu><guimenuitem>Opgeslagen spel laden</guimenuitem> </menuchoice>
</term>
<listitem>
<para>Toont een tabel met eerder opgeslagen spellen, gesorteerd met de nieuwste eerst. Elke regel geeft spel, niveau, aantal levens, score, dag van de week en datum en tijd aan. Als u een regel selecteert en op de knop <guibutton>OK</guibutton> klikt, start het spel aan het begin van dat niveau, met het aantal levens en de score zoals u ze opgeslagen hebt.</para>
</listitem>
</varlistentry>

<varlistentry>
<term><menuchoice><guimenu>Spel</guimenu><guimenuitem>Willekeurig niveau spelen</guimenuitem> </menuchoice>
</term>
<listitem><para>Toont het dialoogvenster "Niveau kiezen" waarin u een spel en een niveau kunt kiezen om te spelen.</para>
</listitem>
</varlistentry>

<varlistentry>
<term><menuchoice><guimenu>Spel</guimenu><guimenuitem>Volgend niveau spelen</guimenuitem> </menuchoice>
</term>
<listitem>
<para>Toont het dialoogvenster "Niveau kiezen" met het spel en niveau op één meer dan daarvoor. U kunt dan kiezen of u dat niveau wilt spelen of een ander.</para></listitem>
</varlistentry>

<varlistentry>
<term><menuchoice><guimenu>Spel</guimenu><guimenuitem>Oefening</guimenuitem> </menuchoice>
</term>
<listitem>
<para>Start het oefenspel zonder het dialoogvenster "Niveau kiezen" te hoeven gebruiken. Aan het begin van elk niveau komt er een tekst die u vertelt wat u moet doen.</para>
</listitem>
</varlistentry>

<varlistentry>
<term><menuchoice><shortcut><keycap>S</keycap></shortcut> <guimenu>Spel</guimenu><guimenuitem>Spel opslaan</guimenuitem> </menuchoice>
</term>
<listitem>
<para>Slaat huidige spel, niveau, levens en score op. Deze optie slaat de positie en score op zoals aan het begin van het huidige niveau. U kunt opslaan wanneer u midden in een niveau bent, maar &kgoldrunner; slaat de positie (en score) op zoals deze aan het begin van het niveau waren. U krijgt daar een waarschuwing over. Voordat u deze optie gebruikt moet u een pauzetoets indrukken (<keycap>P</keycap> of &Esc;) om het spel te onderbreken om de muis te bewegen, maar het is veel eenvoudiger om de toets <keycap>S</keycap> als een sneltoets te gebruiken.</para>
</listitem>
</varlistentry>

<varlistentry>
<term><menuchoice><shortcut><keycap>Ctrl+S</keycap></shortcut> <guimenu>Spel</guimenu><guimenuitem>Wijzigingen opslaan</guimenuitem> </menuchoice>
</term>
<listitem><para>Deze optie is alleen beschikbaar als u de spelbewerker gebruikt. Het dialoogvenster "Niveau kiezen" verschijnt en u kunt een niveaunummer en spel kiezen om uw werk in op te slaan. Deze optie doet precies hetzelfde als de optie <guimenuitem>Wijzigingen opslaan</guimenuitem> uit het menu <guimenu>Bewerken</guimenu> en het <guiicon>schijf</guiicon>-pictogram op de werkbalk.</para>
</listitem>
</varlistentry>

<varlistentry>
<term><menuchoice><shortcut><keycap>P of Esc</keycap></shortcut> <guimenu>Spel</guimenu><guimenuitem>Pauze</guimenuitem> </menuchoice>
</term>
<listitem>
<para>Stopt of herstart de spelactie.</para>
</listitem>
</varlistentry>

<varlistentry>
<term><menuchoice><shortcut><keycap>Ctrl+H</keycap></shortcut> <guimenu>Spel</guimenu><guimenuitem>Topscores tonen</guimenuitem> </menuchoice>
</term>
<listitem>
<para>Toont een tabel van maximaal tien topscores voor het huidige spel. Elke regel toont de rang en naam van de speler, het bereikte niveau, de behaalde score, de dag van de week en de datum.</para>
</listitem>
</varlistentry>

<varlistentry>
<term><menuchoice><guimenu>Spel</guimenu><guimenuitem>Tip krijgen</guimenuitem> </menuchoice>
</term>
<listitem>
<para>Als het huidige niveau een tip heeft, verschijnt die met deze optie. De optie is <quote>uitgegrijsd</quote> als er geen tip is. De statusbar heeft ook een sectie om te laten zien of er een tip voor het huidige niveau is. Het is in kampioenschaps- en oefeningsspellen gebruikelijk om op elk niveau een tip te hebben.</para>
</listitem>
</varlistentry>

<varlistentry>
<term><menuchoice><shortcut><keycap>Q</keycap></shortcut> <guimenu>Spel</guimenu><guimenuitem>Held doden</guimenuitem> </menuchoice>
</term>
<listitem>
<para>Doodt de held als hij in een positie is waaruit hij niet kan ontsnappen.</para>
</listitem>
</varlistentry>

<varlistentry>
<term><menuchoice><shortcut><keycap>Ctrl+Q</keycap></shortcut> <guimenu>Spel</guimenu><guimenuitem>Afsluiten</guimenuitem> </menuchoice>
</term>
<listitem>
<para>Sluit &kgoldrunner; onmiddellijk af. Als er een spel bezig is, verdwijnt het voorgoed (tenzij u het zojuist opgeslagen had) en er wordt niet naar een topscore gekeken. Als u een niveau aan het bewerken was, krijgt u een kans om uw werk op te slaan.</para>
</listitem>
</varlistentry>

</variablelist>

</sect1>

<sect1 id="editor-menu">
<title>Het menu <guimenu>Bewerken</guimenu></title>

<variablelist>
<varlistentry>
<term><menuchoice><guimenu>Bewerken</guimenu><guimenuitem>Niveau aanmaken</guimenuitem> </menuchoice>
</term>
<listitem>
<para>Toont de werkbalk en een leeg speelveld waarop u een nieuw niveau kunt tekenen. Als u klaar bent gebruikt u <guimenuitem>Wijzigingen opslaan</guimenuitem> om het nieuwe niveau aan een spel en niveaunummer toe te wijzen.</para>
</listitem>
</varlistentry>

<varlistentry>
<term><menuchoice><guimenu>Bewerken</guimenu><guimenuitem>Een niveau bewerken</guimenuitem> </menuchoice>
</term>
<listitem>
<para>Toont het dialoogvenster "Niveau kiezen", waarin u een spel en niveau kunt kiezen om te bewerken. U kunt een systeemspel en -niveau kiezen, maar u krijgt dan een waarschuwing dat u het bewerkte niveau alleen in één van uw eigen spellen kunt opslaan.</para>
</listitem>
</varlistentry>

<varlistentry>
<term><menuchoice><guimenu>Bewerken</guimenu><guimenuitem>Volgend niveau bewerken</guimenuitem> </menuchoice>
</term>
<listitem>
<para>Toont het dialoogvenster "Niveau kiezen" met het spel en niveau ingesteld op één verder dan het huidige. U kunt dan kiezen of u dat niveau of een ander wilt bewerken.</para>
</listitem>
</varlistentry>

<varlistentry>
<term><menuchoice><shortcut><keycap>Ctrl+S</keycap></shortcut> <guimenu>Bewerken</guimenu><guimenuitem>Wijzigingen opslaan</guimenuitem> </menuchoice>
</term>
<listitem>
<para>Toont het dialoogvenster "Niveau kiezn" met toepasselijke standaardinstellingen om een nieuw of gewijzigd niveau op te slaan. U kunt het spel en niveaunummer wijzigen en het effect van <quote>Opslaan als...</quote> bereiken. Dit dialoogvenster heeft een speciale knop <guibutton>Niveaunaam en tip</guibutton>, die een dialoogvenster toont waarin u een optionele naam en tip aan uw niveau kunt toevoegen.</para>
</listitem>
</varlistentry>

<varlistentry>
<term><menuchoice><guimenu>Bewerken</guimenu><guimenuitem>Niveau verplaatsen</guimenuitem> </menuchoice>
</term>
<listitem>
<para>Deze handeling bestaat uit twee delen. Voordat u <guimenuitem>Niveau verplaatsen</guimenuitem> kunt gebruiken, moet u een niveau laden dat verplaatst moet worden, door het te selecteren. De optie <guimenuitem>Niveau verplaatsen</guimenuitem> toont dan het dialoogvenster "Niveau kiezen", waarin u een nieuwe plaats voor het geladen niveau kiest. U kunt zowel het spel als het niveaunummer veranderen om een niveau naar een ander spel te verplaatsen, of u kunt alleen het niveaunummer veranderen om niveaus binnen een spel opnieuw te sorteren. U kunt een systeemniveau niet verplaatsen.</para>
</listitem>
</varlistentry>

<varlistentry>
<term><menuchoice><guimenu>Bewerken</guimenu><guimenuitem>Niveau verwijderen</guimenuitem> </menuchoice>
</term>
<listitem>
<para>Toont het dialoogvenster "Niveau kiezen", waarin u het te verwijderen niveau kiest. U kunt een systeemniveau niet verwijderen.</para>
</listitem>
</varlistentry>

<varlistentry>
<term><menuchoice><guimenu>BEwerken</guimenu><guimenuitem>Spel aanmaken</guimenuitem> </menuchoice>
</term>
<listitem>
<para>U moet deze optie gebruiken voordat u uw eigen &kgoldrunner;-niveaus begint te maken. Er wordt een dialoogvenster getoond waarin u de naam van het nieuwe spel kunt invoeren, een voorvoegsel van 1-5 tekens voor de bestandsnamen van de niveaus, de standaardregels voor uw spel (<quote>&kgoldrunner;</quote> of <quote>traditioneel</quote>) en een optionele beschrijving of opmerking over het spel.</para>
</listitem>
</varlistentry>

<varlistentry>
<term><menuchoice><guimenu>Bewerken</guimenu><guimenuitem>Spelinformatie bewerken</guimenuitem> </menuchoice>
</term>
<listitem>
<para>Toont het dialoogvenster "Niveau kiezen", waarin u een spel kiest om te bewerken, en toont dan de spelinformatie in een dialoogvenster waarin u de naam, regels en beschrijving kunt bewerken. Echter niet het voorvoegsel voor bestandsnamen, als u wat niveaus hebt opgeslagen, omdat het voorvoegsel intern in bestandsnamen gebruikt wordt.</para>
</listitem>
</varlistentry>

</variablelist>

</sect1>

<sect1 id="landscapes-menu">
<title>Het menu <guimenu>Landschappen</guimenu></title>

<variablelist>

<varlistentry>
<term><menuchoice><shortcut><keycap>Shift+G</keycap></shortcut> <guimenu>Landschappen</guimenu><guimenuitem> &kgoldrunner;</guimenuitem></menuchoice></term>
<listitem>
<para>Geeft u het standaard &kgoldrunner;-landschap, met rode stenen en houten ladders.</para>
</listitem>
</varlistentry>

<varlistentry>
<term><menuchoice><shortcut><keycap>Shift+A</keycap></shortcut> <guimenu>Landschappen</guimenu> <guimenuitem>Apple II</guimenuitem></menuchoice></term>
<listitem>
<para>Geeft u een nostalgische blik op het originele Apple II-spel, zoals het was als u uw Apple II op uw tv had aangesloten &mdash; anders had u een monochroom beeldscherm.</para>

<para>Eigenlijk was de held wit, hadden de vijanden witte broeken en oranje (vleeskleurige) bovenlijven en was het goud witte dozen met oranje panelen. Het hele effect was waziger (een soort anti-aliasing in de hardware), wat de stenen bijna een driedimensionaal uiterlijk gaf &mdash; moeilijk op de hedendaagse scherpe beeldschermen te verkrijgen.</para>
</listitem>
</varlistentry>

<varlistentry>
<term><menuchoice><shortcut><keycap>Shift+I</keycap></shortcut> <guimenu>Landschappen</guimenu> <guimenuitem>IJsgrot</guimenuitem></menuchoice></term>
<listitem>
<para>Voor fans van de film <quote>Superman</quote> of de James Bond-film <quote>Die Another Day</quote> &mdash; of gewoon voor op een hete dag.</para>
</listitem>
</varlistentry>

<varlistentry>
<term><menuchoice><shortcut><keycap>Shift+M</keycap></shortcut> <guimenu>Landschappen</guimenu> <guimenuitem>Middernacht</guimenuitem></menuchoice></term>
<listitem>
<para>Voor echte &kgoldrunner;-verslaafden, voor die sessies in de late uurtjes.</para>
</listitem>
</varlistentry>

<varlistentry>
<term><menuchoice><shortcut><keycap>Shift+K</keycap></shortcut> <guimenu>Landschapen</guimenu> <guimenuitem>KDE-Kool</guimenuitem></menuchoice></term>
<listitem>
<para>Geïnspireerd door de pictogramkleuren op het KDE-bureaublad.</para>
</listitem>
</varlistentry>

</variablelist>

</sect1>

<sect1 id="settings-menu">
<title>Het menu <guimenu>Instellingen</guimenu></title>

<variablelist>
<varlistentry>
<term><menuchoice><guimenu>Instellingen</guimenu> <guimenuitem>Muis bestuurt held</guimenuitem></menuchoice></term>
<listitem>
<para>Stelt muisbesturing van de held in (zie <link linkend="mouse-control">Bewegen</link>).</para>
</listitem>
</varlistentry>

<varlistentry>
<term><menuchoice><guimenu>Instellingen</guimenu> <guimenuitem>Toetsenbord bestuurt held</guimenuitem></menuchoice></term>
<listitem>
<para>Stelt toetsenbordbesturing van de held in (zie <link linkend="keyboard-control">Toetsenbordbesturing</link>).</para>
</listitem>
</varlistentry>

<varlistentry>
<term><menuchoice><guimenu>Instellingen</guimenu> <guimenuitem>Normale snelheid</guimenuitem></menuchoice></term>
<listitem>
<para>Stelt normale speelsnelheid in (12 eenheden).</para>
</listitem>
</varlistentry>

<varlistentry>
<term><menuchoice><guimenu>Settings</guimenu> <guimenuitem>Beginnersnelheid</guimenuitem></menuchoice></term>
<listitem>
<para>Stelt speelsnelheid in voor beginners (6 eenheden, de helft van de normale snelheid).</para>
</listitem>
</varlistentry>

<varlistentry>
<term><menuchoice><guimenu>Settings</guimenu> <guimenuitem>Kampioensnelheid</guimenuitem></menuchoice></term>
<listitem>
<para>Stelt speelsnelheid in voor kampioenen (18 eenheden, anderhalf maal de normale snelheid).</para>
</listitem>
</varlistentry>

<varlistentry>
<term><menuchoice><shortcut><keycap>+</keycap></shortcut> <guimenu>Instellingen</guimenu> <guimenuitem>Snelheid verhogen</guimenuitem></menuchoice></term>
<listitem>
<para>Verhoogt de speelsnelheid met één eenheid, tot een maximum van 24 eenheden (twee maal normale snelheid). U kunt de toets <keycap>+</keycap> als sneltoets gebruiken.</para>
</listitem>
</varlistentry>

<varlistentry>
<term><menuchoice><shortcut><keycap>-</keycap></shortcut> <guimenu>Instellingen</guimenu> <guimenuitem>Snelheid verlagen</guimenuitem></menuchoice></term>
<listitem>
<para>Verlaagt de speelsnelheid met één eenheid, tot een minimum van 3 eenheden (een kwart van de normale snelheid). U kunt de toets <keycap>-</keycap> als sneltoets gebruiken.</para>
</listitem>
</varlistentry>

<varlistentry>
<term><menuchoice><guimenu>Instellingen</guimenu> <guimenuitem>Traditionele regels</guimenuitem></menuchoice></term>
<listitem>
<para>Stelt de traditionele spelregels in (zie <link linkend="choice-of-rules">Regels kiezen</link>).</para>
</listitem>
</varlistentry>

<varlistentry>
<term><menuchoice><guimenu>Instellingen</guimenu> <guimenuitem>&kgoldrunner;-regels</guimenuitem></menuchoice></term>
<listitem>
<para>Stelt de &kgoldrunner;-spelregels in (zie <link linkend="choice-of-rules">Regels kiezen</link>).</para>
</listitem>
</varlistentry>

<varlistentry>
<term><menuchoice><guimenu>Instellingen</guimenu> <guimenuitem>Groter spelgebied</guimenuitem></menuchoice></term>
<listitem>
<para>Als &kgoldrunner; start wordt de grootte van het speelveld (in pixels) gekozen aan de hand van de resolutie van uw scherm (bijvoorbeeld 1024x768). Hiermee kunt u het speelveld uitrekken, tot aan een maximum, en alle afbeeldingen vergroten.</para>
</listitem>
</varlistentry>

<varlistentry>
<term><menuchoice><guimenu>Instellingen</guimenu> <guimenuitem>Kleiner speelveld</guimenuitem></menuchoice></term>
<listitem>
<para>Als &kgoldrunner; start wordt de grootte van het speelveld (in pixels) gekozen aan de hand van de resolutie van uw scherm (bijvoorbeeld 1024x768). Hiermee kunt u de grootte van het speelveld verminderen, tot aan een minimum, en alle afbeeldingen verkleinen.</para>
</listitem>
</varlistentry>

<varlistentry>
<term><menuchoice><guimenu>Instellingen</guimenu> <guimenuitem>Sneltoetsen instellen</guimenuitem></menuchoice></term>
<listitem>
<para>Alleen in de KDE-versie kunt u met dit item de toetsenbordtoewijzingen wijzigen (bijvoorbeeld voor toetsenbordbesturing van de held) of uw eigen sneltoetsen voor menu-items instellen.</para>
</listitem>
</varlistentry>

</variablelist>
</sect1>

<sect1 id="help-menu">
<title>Het menu <guimenu>Help</guimenu></title>

<para>Naast de standaard items die hieronder staan, heeft &kgoldrunner; de volgende speciale items:</para>

<variablelist>

<varlistentry>
<term><menuchoice><guimenu>Help</guimenu> <guimenuitem>Oefening</guimenuitem></menuchoice></term>
<listitem>
<para>Start het spel "Oefening", zonder het dialoogvenster "Niveau kiezen" te tonen. Aan het begin van elk niveau verschijnt er een tekstbericht dat u vertelt wat u moet doen.</para>
</listitem>
</varlistentry>

<varlistentry>
<term><menuchoice><guimenu>Help</guimenu> <guimenuitem>Tip geven</guimenuitem></menuchoice></term>
<listitem>
<para>Als het huidige niveau een tip heeft, verschijnt die met deze optie. De optie is <quote>uitgegrijsd</quote> als er geen tip is. De statusbar heeft ook een sectie om te laten zien of er een tip voor het huidige niveau is. Het is in kampioenschaps- en oefeningsspellen gebruikelijk om op elk niveau een tip te hebben.</para>
</listitem>
</varlistentry>

</variablelist>

<para>De volgende items zijn standaard:</para>
&help.menu.documentation; </sect1>

</chapter>

<chapter id="game-editor">
<title>De spelbewerker</title>

<sect1 id="editor-start">
<title>Met de bewerker leren omgaan</title>

<sect2 id="creating-a-game">
<title>Een spel aanmaken</title>

<para>Voordat u een &kgoldrunner;-niveau aanmaakt of bewerkt, moet u een spel aanmaken om het in op te slaan. Gebruik <guimenuitem>Spel aanmaken</guimenuitem> in het menu <guimenu>Bewerken</guimenu>. Als u dit vergeet wordt u eraan herinnerd. </para>

<para>De belangrijkste beslissingen die u moet maken als u een spel aanmaakt zijn de regels die u gaat volgen (<quote>traditioneel</quote> of <quote>&kgoldrunner;</quote>, zie <link linkend="choice-of-rules">Regels kiezen</link>) en het kiezen van een uniek voorvoegsel van 1-5 tekens voor uw spel en niveaus. U hebt ook een naam en beschrijving voor het spel nodig, maar die kunnen later gemakkelijk veranderd worden.</para>

<para>Het voorvoegsel wordt intern door &kgoldrunner; gebruikt om niveaubestanden, topscorebestanden en opgeslagen spellen te identificeren. U kunt uw initialen gebruiken als voorvoegsel, als deze niet hetzelfde zijn als een &kgoldrunner;-voorvoegsel. Tot nu toe zijn de voorvoegsels <quote>level</quote>, <quote>plws</quote>, <quote>wad</quote>, <quote>plwv</quote>, <quote>tute</quote> en <quote>tutea</quote> in gebruik, en zijn <quote>trad</quote> en <quote>chmp</quote> gereserveerd voor toekomstig gebruik. </para>

<para>Het vierletterige voorvoegsel <quote>tute</quote> is gereserveerd voor oefeningsspellen, die de spelbeschrijvingen en tips weergeven als ze gespeeld worden. Als u uw eigen "Oefening" maakt zou u het voorvoegsel <quote>tutex</quote> kunnen gebruiken, om het als een oefening te laten spelen, maar de bestanden niet te laten verwarren met die van de spellen "Oefening" of "Uitgebreide oefening" (voorvoegsels <quote>tute</quote> en <quote>tutea</quote>). </para>

</sect2>

<sect2 id="creating-a-level">
<title>Een niveau aanmaken</title>

<para>Als u het spel ingesteld hebt, kiest u <guimenuitem>Niveau aanmaken</guimenuitem> uit het menu <guimenu>Bewerken</guimenu> om te beginnen met het aanmaken van een niveau. U krijgt een leeg speelveld van 28x20 velden, met de held links bovenaan. U kunt de held ergens anders plaatsen als u dat liever hebt en u hoeft niet het hele speelveld van 28x20 te gebruiken. Veel interessante niveaus hebben kleinere speelvelden. </para>

<para>De minimumeisen aan een speelbaar niveau zijn een held, een goudklompje dat hij kan bereiken en een zichtbare of verborgen ladder die naar de bovenkant van het speelveld leidt. U hoeft niet per se vijanden, balken of stenen te gebruiken. Er zijn veel uitdagende niveaus die geen vijanden of stenen bevatten.</para>

</sect2>
</sect1>

<sect1 id="editing-and-testing">
<title>Bewerken en uitproberen</title>

<sect2 id="editing-a-level">
<title>Een niveau bewerken</title>

<para>Gebruik <guimenuitem>Een niveau bewerken</guimenuitem> of <guimenuitem>Volgende niveau bewerken</guimenuitem> uit het menu <guimenu>Bewerken</guimenu> om een bestaand niveau te bewerken of kies <guimenuitem>Niveau aanmaken</guimenuitem> om een nieuw niveau te bewerken.</para>

<para>Als u een systeemniveau kiest, wordt u gewaarschuwd dat u het in een van uw eigen spellen moet opslaan. Anders is de standaard dat het niveau wordt opgeslagen waar het vandaan kwam, maar u kunt dat wijzigen.</para>

</sect2>

<sect2 id="painting-objects">
<title>Objecten in een niveau tekenen</title>

<para>De onderstaande afbeelding toont de menubalk en de werkbalk, die verschijnt als u <guimenuitem>Niveau aanmaken</guimenuitem>, <guimenuitem>Een niveau bewerken</guimenuitem> of <guimenuitem>Volgende niveau bewerken</guimenuitem> uit het menu <guimenu>Bewerken</guimenu> kiest om zo van speel- naar bewerkmodus over te schakelen. De werkbalk verdwijnt weer als u teruggaat naar speelmodus. Merk ook op dat in bewerkmodus valse stenen en verborgen ladders zichtbaar worden in het speelveld.</para>

<para>De drie pictogrammen links op de werkbalk hebben dezelfde acties als de menuopties <guimenuitem>Niveau aanmaken</guimenuitem>, <guimenuitem>Een niveau bewerken</guimenuitem> en <guimenuitem>Wijzigingen opslaan</guimenuitem>. De andere elf pictogrammen zijn voor het bewerken en het tekenen van objecten in uw niveau. </para>


<para>Van links naar rechts zijn de ander elf pictogrammen <guiicon>naam of tip bewerken (gloeilamp)</guiicon>, <guiicon>leeg veld (achtergrond)</guiicon>, <guiicon>held</guiicon>, <guiicon>vijand</guiicon>, <guiicon>steen (graven kan)</guiicon>, <guiicon>beton (graven kan niet)</guiicon>, <guiicon>val of valse steen (doorheen vallen)</guiicon>, <guiicon>ladder</guiicon>, <guiicon>verborgen ladder</guiicon>, <guiicon>staaf of balk</guiicon> en <guiicon>goudklompje</guiicon>.</para>

<screenshot>
<screeninfo>Een niveau bewerken</screeninfo>
<mediaobject>
<imageobject>
<imagedata fileref="editbar.png" format="PNG"/>
</imageobject>
<textobject><phrase>Een niveau bewerken</phrase></textobject>
</mediaobject>
</screenshot>

<para>Het pictogram <guiicon>gloeilamp</guiicon> opent een dialoogvenster waarin u de naam en tip van uw niveau kunt aanmaken of wijzigen. Beide zijn optioneel, maar zijn essentieel voor oefeningsniveaus en het is gebruikelijk om ze bij zeer moeilijke niveaus op te geven (zie het spel <quote>De wraak van Peter W</quote>).</para>

<para>Als u op een van de andere 10 pictogrammen klikt, wordt de muis een <quote>kwast</quote> waarmee u dat pictogram kunt tekenen. In eerste instantie is de kwast een <quote>steen</quote>.</para>

<para>U tekent door met de &LMB; op een veld te klikken waar u een enkel object wilt plaatsen, of door de &LMB; vast te houden en de muis te slepen om een lijn of gebied op te vullen, zoals een lange ladder, een groot blok stenen of een betonnen vloer. Het plaatsen stopt als u de muis loslaat. Als u een vergissing maakt, kunt u het pictogram <guiicon>lege plek</guiicon> gebruiken om te wissen.</para>

<para>Het heldpictogram werkt anders, omdat er maar één held kan zijn. Als u de held plaatst, verplaatst hij van zijn oude positie naar waar u de muisknop loslaat.</para>

</sect2>

<sect2 id="saving-your-work">
<title>Uw werk opslaan</title>

<para>Als u klaar bent met tekenen, slaat u uw werk op met het <guiicon>schijf</guiicon>-pictogram, <guimenuitem>Wijzigingen opslaan</guimenuitem> in het menu <guimenu>Bewerken</guimenu> of <guimenuitem>Wijzigingen opslaan</guimenuitem> in het menu <guimenu>Spel</guimenu>. U moet altijd in een eigen spel opslaan, niet in één van de systeemspellen.</para>

<para>Als u een niveau aan het maken bent, gebruikt u het dialoogvenster "Niveau kiezen" om er een spel en niveaunummer aan toe te wijzen. U gebruikt hetzelfde dialoogvenster als u een niveau aan het bewerken was, maar de standaard is om het op te slaan waar het vandaan kwam. U kunt het spel en niveau wijzigen om het effect van <quote>Opslaan als...</quote> te bereiken. Als u een systeemniveau aan het bewerken was moet u het als een kopie in één van uw eigen spellen opslaan.</para>

</sect2>

<sect2 id="adding-name-and-hint">
<title>Een niveaunaam en tip toevoegen</title>

<para>De variant van het dialoogvenster "Niveau kiezen" om op te slaan bevat een knop <guibutton>Niveaunaam en tip</guibutton>. U kunt deze gebruiken om de puntjes op de i te zetten voor uw niveau door een naam en tip toe te voegen. Beide zijn optioneel, maar essentieel voor oefeningsniveaus en het is gebruikelijk om ze bij zeer moeilijke niveaus op te geven (zie het spel <quote>De wraak van Peter W</quote>). Natuurlijk kunt u ook altijd het <guiicon>gloeilamp</guiicon>-pictogram gebruiken om een naam of tip toe te voegen of te wijzigen. </para>

</sect2>

<sect2 id="testing-a-level">
<title>Een niveau uitproberen</title>

<para>Nadat u een bewerkt niveau hebt opgeslagen, kunt u het uitproberen met de optie <guimenuitem>Willekeurig level spelen</guimenuitem> in het menu <guimenu>Spel</guimenu>. Standaard worden het spel en niveaunummer herinnerd en kunt u het niveau direct bereiken met maar een paar klikken. Als u dan nog wat meer wilt wijzigen, geldt hetzelfde als u weer <guimenuitem>Een level bewerken</guimenuitem> kiest. </para>

</sect2>
</sect1>

<sect1 id="reorganizing-games">
<title>Spellen en niveaus reorganiseren</title>

<sect2 id="moving-a-level">
<title>Een niveau verplaatsen</title>

<para>U kunt <guimenuitem>Niveau verplaatsen</guimenuitem> uit het menu <guimenu>Bewerken</guimenu> gebruiken om de niveaus in een spel opnieuw te sorteren of te nummeren of om een niveau van een spel naar een ander spel te verplaatsen. <guimenuitem>Niveau verplaatsen</guimenuitem> is een tweedelige handeling. Eerst moet u een niveau laden door het te selecteren, vervolgens verschijnt het dialoogvenster "Niveau kiezen" als u <guimenuitem>Niveau verplaatsen</guimenuitem> kiest en kunt u hiet nieuwe niveaunummer en/of spel kiezen.</para>

<para>Verplaatsingen laten geen gaten achter in de nummervolgorde van niveaus in een spel. Als u bijvoorbeeld niveau 10 van spel A naar niveau 3 van spel B verplaatst, worden de niveaus 11 en hoger in spel A een nummer omlaag verplaatst om het gat te dichten, en niveaus 3 en hoger in spel B een nummer omhoog verplaatst om ruimte te maken voor de nieuwkomer.</para>

</sect2>

<sect2 id="deleting-a-level">
<title>Een niveau verwijderen</title>

<para>U kunt <guimenuitem>Niveau verwijderen</guimenuitem> uit het menu <guimenu>Bewerken</guimenu> gebruiken om een ongewenst niveau te verwijderen. De andere niveaus worden hernummerd om het gat in de volgorde te dichten. </para>

</sect2>
</sect1>

</chapter>

<chapter id="questions-answers-and-tips">
<title>Vragen, antwoorden en tips</title>

<sect1 id="hints-overview">
<title>Overzicht</title>

<para>Dit hoofdstuk geeft wat algemene tips voor het spelen van &kgoldrunner;, in tegenstelling tot de specifieke tips in de niveaus van oefenings- en kampioenschapsspellen (zie <link linkend="help-menu">Het menu Help</link>). De tips zijn als volgt ingedeeld:</para>

<itemizedlist>

<listitem>
<para><link linkend="hints-dealing-with-enemies">Met vijanden omgaan</link></para>
</listitem>

<listitem>
<para><link linkend="hints-digging-puzzles">Graafpuzzels</link></para>
</listitem>

<listitem>
<para><link linkend="hints-tricks-with-gold">Trucs met goud</link></para>
</listitem>

<listitem>
<para><link linkend="hints-solving-difficult-levels">Moeilijke niveaus oplossen</link></para>
</listitem>

</itemizedlist>
</sect1>

<sect1 id="hints-dealing-with-enemies">
<title>Met vijanden omgaan</title>

<itemizedlist>
<listitem>
<para>U kunt een enkele op u afkomende vijand altijd in één gat vastzetten, zijn goud krijgen en over hem heenrennen zonder hem te doden. Het is vaak een goed idee om achter u te graven en hem langer op te houden, maar dat zou hem kunnen doden. In sommige niveaus is het geen goed idee om vijanden te doden.</para>
</listitem>
<listitem>
<para>U kunt twee op u afkomende vijanden meestal in twee gaten vastzetten, hun goud krijgen en over hen heen doorrennen, maar dit is gevaarlijk als ze twee of drie velden van elkaar verwijderd zijn. Soms doden twee gaten één van de vijanden en ontsnapt de ander, en soms ontsnappen beiden.</para>
</listitem>
<listitem>
<para>Het is bijna altijd onmogelijk om drie op u afkomende vijanden vast te zetten en over ze heen door te rennen. U zult ze moeten doden, graven en door de vloer vallen of eenvoudigweg wegrennen.</para>
</listitem>
<listitem>
<para>Probeer alle vijanden bij elkaar in één groep te krijgen. Op die manier wordt u niet omsingeld en kunt u leuke dingen doen zoals goud verzamelen terwijl ze achter u aanrennen.</para>
</listitem>
<listitem>
<para>Soms kunt u een vijand doden met twee gaten, maar er zijn vaak drie tot negen gaten nodig om één tot vijf vijanden te doden.</para>
</listitem>
<listitem>
<para>Het is mogelijk om een vijand met één gat te doden als hij ver genoeg weg is als u het graaft.</para>
</listitem>
<listitem>
<para>In het <quote>traditionele</quote> spel kunt u een vijand permanent vastzetten in een put van steen of beton. Ga naast de rand van de put staan aan de andere kant dan waar de vijand is. Als hij de put nadert beweegt u een vakje naar onderen (naar het niveau van de vloer van de put) en de vijand rent gewoonlijk de put in.</para>
</listitem>
<listitem>
<para>In sommige niveaus in het <quote>traditionele</quote> spel kunt u een vijand dwingen een ladder voor u te beklimmen als u ergens boven de bodem van de ladder staat.</para>
</listitem>
</itemizedlist>

</sect1>

<sect1 id="hints-digging-puzzles">
<title>Graafpuzzels</title>

<itemizedlist>
<listitem>
<para>Om door meer dan één laag stenen te graven begint u met net zoveel gaten te graven als er lagen zijn, springt u naar beneden, graaft u één gat minder, enzovoort.</para>
</listitem>
<listitem>
<para>Als u naast een ladder of een serie balken graaft, kunt u door elk aantal lagen en tot vijf of zes stenen horizontaal heen graven. Ga terug naar de ladder of balken nadat u door een laag heen hebt gegraven, beweeg een veld naar beneden, ren eruit en graaf door de volgende laag heen.</para>
</listitem>
<listitem>
<para>Als een graafpuzzel onmogelijk lijkt, bedenk dan dat er valse stenen kunnen zijn. Misschien is de onderste laag vals of kunt u in een valse steen staan en ernaast graven.</para>
</listitem>
<listitem>
<para>Denk over de volgorde waarin u het goud verzamelt. Als u de goede volgorde kiest, is het graven wellicht eenvoudiger.</para>
</listitem>
<listitem>
<para>Sommige niveaus vereisen dat u een stenen muur weggraaft, naar binnen rent, wat goud verzamelt en weer naar buiten rent voordat de stenen u opsluiten.</para>
</listitem>
</itemizedlist>

</sect1>

<sect1 id="hints-tricks-with-gold">
<title>Trucs met goud</title>

<itemizedlist>
<listitem>
<para>Als u een goudklompje niet kunt bereiken, denk er dan over om een vijand het voor te laten halen. Denk er zelfs over na om het hoofd van een vijand als een brug te gebruiken om over een put of afgrond heen te komen.</para>
</listitem>
<listitem>
<para>In sommige niveaus is er een goudklompje dat u als laatste moet verzamelen, omdat u de verborgen ladders nodig heeft om van die plek af te komen.</para>
</listitem>
<listitem>
<para>In sommige situaties kan een vijand gedood worden zonder dat hij het goud opgeeft dat hij draagt. Het goud wordt dan een <quote>verloren goudklompje</quote>. U krijgt geen punten als een vijand een goudklompje verliest, maar u kunt tenminste het niveau afmaken.</para>
</listitem>
<listitem>
<para>Als u nergens kunt graven, laat u de vijanden over beton en de bovenkanten van ladders rennen om ze hun goud willekeurig te laten loslaten.</para>
</listitem>
</itemizedlist>

</sect1>

<sect1 id="hints-solving-difficult-levels">
<title>Moeilijke niveaus oplossen</title>

<itemizedlist>
<listitem>
<para>Probeer de snelheid in te stellen op "beginner" of zelfs lager.</para>
</listitem>
<listitem>
<para>Gebruik de bewerker om te <quote>spieken</quote> waar de valse stenen en verborgen ladders zijn.</para>
</listitem>
<listitem>
<para>Gebruik de bewerker om het niveau in één van uw eigen spellen op te slaan, vervolgens kunt u het bewerken zodat u niet altijd bij het begin hoeft te beginnen als u doodgaat. Hiermee kunt u de oplossing in kleinere stukken vinden.</para>
</listitem>
<listitem>
<para>Zoek in graafpuzzels naar valse stenen waar u in kunt vallen om één steen minder weg te hoeven graven. Of overweeg het gebruik van een vijand om voor u uit te gaan, zodat u op zijn hoofd kan staan terwijl u graaft.</para>
</listitem>
<listitem>
<para>Zoek naar een thema of truc in het niveau, zoals op het hoofd van een vijand naar beneden gaan, alle vijanden in een put vastzetten, de vijanden een hoek in lokken waar ze blijven en u niet opjagen, de vijanden in putten lokken waar u overheen moet om bij wat goud te komen, de vijanden goud voor u laten ophalen of plaatsen vinden waar u kunt gaan staan om de vijand naar de plek te laten lopen waar u hem wilt hebben.</para>
</listitem>
</itemizedlist>
</sect1>

<!-- This is the place for a FAQ section, if required.
<sect1 id="hints-faq">
<title>FAQ</title>

<qandaset id="faq">

<qandaentry>
<question>
<para>Question 1</para>
</question>
<answer>
<para>The answer</para>
</answer>
</qandaentry>

</qandaset>
</sect1>
-->

</chapter>

<chapter id="credits-and-licenses">
<title>Dankbetuigingen en licenties</title>

<para>&kgoldrunner; copyright 2003 Ian Wadham en Marco Krüger.</para>

<para>&kgoldrunner; is geïnspireerd door een oud computerspel genaamd <trademark>Lode Runner</trademark> dat in de VS geschreven is door <trademark class="copyright">Doug Smith</trademark> en als eerste in 1983 is uitgegeven door <trademark class="copyright">Broderbund Software</trademark>. Het verscheen oorspronkelijk op de Apple II en de Commodore 64, waaraan de familie Wadham en Marco Krüger verslaafd raakten. Het was een groot succes en is een van de beste computerspellen aller tijden.</para>

<para>U kunt meer over <trademark>Lode Runner</trademark> en de diverse versies die sinds 1983 zijn uitgebracht te weten komen op de website <ulink url="http://entropymine.com/jason/lr">Jason's Lode Runner Archive</ulink> (http://entropymine.com/jason/lr/). Die site bevat ook het verhaal van de oorspronkelijke ontwikkeling van het spel, in het bestand <ulink url="http://entropymine.com/jason/lr/misc/ldhist.html">misc/ldhist.html</ulink>.</para>

<para>&kgoldrunner; is een poging om de geest van het originele spel te bewaren op een platform dat overzetbaar is en meer dan een paar jaar zal blijven bestaan. Het is beschikbaar als vrije software in broncodevorm. Kopieën van het originele spel zijn niet meer verkrijgbaar en de machines waarop het draaide gaan naar museums.</para>

<para>Marco Krüger ontwikkelde KGoldrunner tot versie 0.3, uit nostalgie voor het originele Commodore 64-spel. Ian Wadham voegde diverse mogelijkheden en niveaus toe en maakte de huidige versie. Ians oudste zoon Peter maakte de 100 niveaus in het spel "De initiatie" en de 20 lastige niveaus in "De wraak van Peter W". De andere niveaus zijn gemaakt door Ian, Peter, Marco Krüger en vrienden en Ians andere kinderen Simon en Genevieve.</para>
&underFDL; &underGPL; </chapter>

<appendix id="installation">
<title>Installatie</title>

<sect1 id="how-to-obtain-kgoldrunner">
<title>&kgoldrunner; verkrijgen</title>
&install.intro.documentation; </sect1>

<sect1 id="compilation-and-installation">
<title>Compileren en installeren</title>
&install.compile.documentation; </sect1>

</appendix>

<appendix id="porting-kgoldrunner">
<title>&kgoldrunner; voor andere platforms geschikt maken</title>

<para>&kgoldrunner; is geschreven in C++ met gebruikmaking van Linux en de vrije-software versie van de overzetbare Qt object- en GUI-bibliotheek. De huidige versie kan gecompileerd en uitgevoerd worden met KDE 3 en Qt 3 of met alleen Qt 3.</para>

<para>De alleen-Qt-versie van &kgoldrunner; is bedoeld om bijna onafhankelijk te zijn van Linux en KDE. Dat betekent dat het eenvoudig overzetbaar moet zijn naar andere besturingssystemen zoals Windows en Macintosh, omdat de Qt-bibliotheek en de taal C++ language overzetbaar zijn naar andere besturingssystemen en de broncode van &kgoldrunner; als vrije software beschikbaar is.</para>

<para>Als u &kgoldrunner; naar een ander systeem wilt overzetten, stuurt u dan een e-mail naar Ian Wadham: <emphasis>ianw@netspace.net.au</emphasis> om de laatste versie van de alleen-Qt-code en het document "Technische details" te verkrijgen. Natuurlijk moet u uw eigen C++-ontwikkelingsomgeving hebben op uw doelmachine. Verder is de Qt-bibliotheen <emphasis>geen</emphasis> vrije software onder Windows en Macintosh, dus heeft u toegang nodig tot een betaalde Qt-ontwikkelingslicentie op een systeem.</para>

</appendix>

</book>